War on Drugs faalt wereldwijd

Naar aanleiding van de Internationale Dag tegen Drugsmisbruik- en trafiek stelde de VN vandaag het jaarlijkse ‘World Drug Report’ voor. Dr. Sandeep Chawla, co-auteur van het rapport, gaf toelichting bij het rapport in Brussel en legde daarbij plichtsgetrouw de nadruk op het goede nieuws. De internationale gemeenschap is er in geslaagd om het globale drugprobleem in te dammen, zegt hij. Met andere woorden: de situatie verslechtert niet meteen, maar er is ook nog steeds geen inkrimping van de productie, consumptie of illegale handel waarneembaar. Volgens het rapport is dat hoe dan ook goed nieuws: “Het is gemakkelijker om een probleem aan te pakken dat stabiel en enigszins onder controle is, dan een dat zich almaar verder uitbreidt.” UNOCD erkent wel dat hiermee het drugprobleem nog lang niet van de baan is. Ook geeft Chawla toe dat het goede nieuws niet universeel geldig is: “De vooruitgang die we in bepaalde gebieden boeken, wordt nog te vaak gecompenseerd door negatieve trends op andere locaties.”

Afghaans opium

Naast al het optimisme maakt het rapport dus ook ruimte voor realisme. De opiumproductie, die nodig is voor de aanmaak van heroïne, is in Afghanistan sinds de Amerikaanse inval in 2001 zodanig gegroeid dat ze vandaag niet alleen een belangrijke dreiging vormt voor de veiligheid in het land zelf, maar ook de wereldwijde bestrijding van opiaten ondergraaft. Afghanistan staat op dit moment in voor 92 procent van de wereldopiumproductie en lijkt daarmee de rol te hebben overgenomen van de voormalige ‘gouden driehoek’ in Zuidoost-Azië: Myanmar-Thailand-Laos. Daar viel de opiumproductie terug met bijna 90 procent. Verwacht wordt dat het Afghaans cijfer dit jaar zelfs nog zal stijgen. De VN herhalen wat ook de Navo voortdurend zegt, namelijk dat de opiumproductie zich concentreert in het zuiden van Afghanistan, waar men profiteert van het gebrek aan gezag vanwege de centrale overheid. Nochtans tekent ook de regio Badakshan, in het “rustige” noorden enorm hoge productiecijfers op. In Afghanistan stellen steeds meer mensen zich overigens de vraag hoe het kan dat de opiumproductie zo’n onvoorstelbaar hoge vlucht neemt terwijl het land grotendeels door Amerikaanse en Navo troepen gecontroleerd wordt.

Cocaine

Een eerste bemoedigende evolutie is de terugval van de cocateelt in de landen rond de Andes. Vooral in Colombia is die daling opvallend, al blijft het land nog wel ’s werelds belangrijkste leverancier van cocaine. Ongeveer de helft van alle cocaine is afkomstig van Colombia. De rest van de op de markt aangeboden cocaine is afkomstig van cocaplantages in Peru en Bolivia. Ook de vraag naar cocaine heeft zich gestabiliseerd. In de Verenigde Staten is de vraag naar cocaine met ongeveer de helft gedaald ten opzichte van 15 jaar geleden. Die daling wordt dan weer gecompenseerd door de enorme toename van de vraag naar het witte poeder in een aantal Europese landen, met Spanje op kop. Meer dan een vijfde van de cocaine die Europa binnenkomt, is voor Spaans gebruik bestemd. 

Cannabis

Cannabis blijft de vaakst gebruikte drug, hoewel er volgens de VN voor het eerst in jaren sprake is van een niet-stijgende trend in de globale productie en consumptie van cannabis. De VN zien hier vooral de toenemende bewustwording bij de consument als hoofdoorzaak. De consument zou zich immers almaar bewuster worden van het feit dat cannabis niet zo onschadelijk is als de drug vaak wordt afgeschilderd. Dat laatste heeft waarschijnlijk te maken met de gewijzigde structuur van de cannabis. Door onder andere genetische manipulatie van de cannabisplant is de drug veel krachtiger geworden, met een verhoogde toxiciteit tot gevolg. Waar vroeger alleen cocaine- of heroïneverslaafden op de spoedgevallen werden binnengebracht, zijn dat volgens het drugrapport vandaag steeds vaker cannabisgebruikers.

Amfetamines

Ook in de productie- en consumptiecurves van amfetamines is volgens Chawla een stabiele en soms zelfs dalende trend waarneembaar. “Dat is duidelijk een signaal dat onze strategie van chemische controle op synthetische drugs werkt.” Toch ligt de controle op dit soort drugs niet altijd voor de hand. Het medisch gebruik van een substantie als efedrine maakt immers dat die moeilijk opspoorbaar is als amfetamine.

Gedeelde verantwoordelijkheid

Centraal in de wereldwijde aanpak van drugs moet volgens UNOCD de aandacht voor de druggebruiker -en dus de terugdringing van de vraag- staan: “Als er minder vraag naar drugs is, dan zal de aanbodszijde van de markt krimpen en zullen er ook minder incentieven worden geboden aan criminelen om drugs te smokkelen.” De VN benadrukken dat de strijd tegen drugs een collectieve inspanning vereist. “Het is een gedeelde verantwoordelijkheid. Op internationaal niveau tussen producerende en consumerende landen, op regionaal niveau tussen buurlanden en op nationaal niveau tussen alle sectoren van de maatschappij.”