Washington weet niet waarheen met Venezolaanse crisis - ANALYSE

Met een mogelijke oorlog tegen Irak voor de deur hebben de VS er eigenlijk
alle belang bij dat de politieke situatie in Venezuela de vierde
aardolieproducent in de wereld en tot november goed voor 15 procent van de
Amerikaanse olie-import weer normaliseert. Vorig jaar werden dagelijks 1,5
miljoen vaten olie vanuit Venezuela naar de VS verscheept, maar die
leveringen zijn door de al 50 dagen aanhoudende staking in Venezuela tot
een fractie van die hoeveelheid gereduceerd. Het vervelende voor de VS is
dat er geen goede plannen klaarliggen om dat probleem aan te pakken.

“De Amerikaanse regering weet al een hele tijd niet goed wat ze zou kunnen
ondernemen,” zegt Michael Shifter, een Zuid-Amerikaspecialist van
Inter-American Dialogue (IAD), een denktank met analisten uit de VS en
Latijns-Amerika. “Tot hiertoe speelt ze dan ook een eerder passieve
rol zeker vergeleken met Brazilië.”

Het is de Braziliaanse regering van president Luiz Inacio ‘Lula’ da Silva
die de groep van zes “Vrienden van Venezuela” naast Brazilië en de VS ook
Chili, Mexico, Spanje en Portugal vormde om te helpen bemiddelen in het
Venezolaanse conflict. Brazilië bepaalde ook dat de eerste vergadering op
ministerieel niveau nu vrijdag zou plaatsvinden in de zetel van de
Organisatie van Amerikaanse Staten (OAS) in Washington. Cesar Gaviria, de
secretaris-generaal van die organisatie die al sinds juni bemiddelt tussen
de Venezolaanse regering en de oppositie, is ook uitgenodigd voor die
vergadering.

Voor de VS neemt minister van Buitenlandse Zaken Colin Powell deel aan de
bijeenkomst. Maar net als alle andere hoge functionarissen rond president
George W. Bush is Powell bijna voltijds bezig met de mogelijke oorlog tegen
Irak, de crisis in het Midden-Oosten en de gespannen verhouding met
Noord-Korea.

Normaal zou Powell zich in de eerste plaats laten adviseren door zijn
onderminister voor het westelijk halfrond, maar die functie is momenteel
vacant door de beslissing van president Bush om Otto Reich te vervangen
door Roger Noriega, momenteel VS-ambassadeur bij de OAS. Reich wordt
weggepromoveerd tot “speciale gezant” voor Latijns-Amerika, waardoor zijn
invloed niet helemaal verdwijnt. Daarnaast moet ook rekening worden
gehouden met John Maisto, de topadviseur voor Latijns-Amerikaanse
aangelegenheden bij de Nationale Veiligheidsraad.

Reich, een Amerikaan van Cubaanse afstamming die Fidel Castro rauw lust,
maakte in april vorig jaar een kapitale fout door impliciet zijn steun uit
te spreken voor het regime dat in Venezuela even aan de macht kwam na een
militaire staatsgreep tegen president Hugo Chávez een vriend van Cuba.
Toen Chávez drie dagen later weer naar het presidentiële paleis kon
terugkeren, leed Washington zwaar gezichtsverlies. Waarschijnlijk ligt daar
de verklaring waarom de VS daarna niet meer actief tussenbeide zijn gekomen
in de crisis tot de grote ergernis van de tegenstanders van Chávez.

Reichs bijna-opvolger Noriega de senaat moet de benoeming nog
goedkeuren is van Mexicaanse oorsprong en wordt geassocieerd met de
rechtervleugel van de Republikeinen hij behoorde lange tijd tot de
medewerkers van ijzervreter Jesse Helms. Zijn standpunt over de crisis in
Venezuela lijkt voor de hand te liggen. Pikant is dat Powell een andere
kandidaat had voor de opvolging van Reich, maar dat anti-Castrogroepen het
Witte Huis ervan overtuigde toch voor Noriega te kiezen. De
carrièrediplomaat Maisto, die net als Reich ook ambassadeur was in Caracas,
is ook geen vriend van Chávez. Hij zou sinds het uitbreken van de
Venezolaanse staking hebben aangedrongen op een assertievere Amerikaanse
aanpak van de crisis en op duidelijkere standpunten tegen Chávez.

De meeste experts in de Amerikaanse regering lijken van oordeel dat de
positie van Chávez de laatste weken versterkt is doordat kleine bedrijven
zijn opgehouden met staken en doordat het door een linke regering geleide
Brazilië de leiding heeft genomen over het bemiddelingsproces. Brazilië zou
voorstander zijn van een oplossing die Chávez zelf al lang had
gesuggereerd: een referendum over zijn aanblijven, maar niet vroeger dan
augustus, omdat de grondwet dat zo bepaalt. Als Chávez in augustus wordt
weggestemd, zouden er spoedig daarna verkiezingen komen. Die uitweg wordt
ook aanbevolen door Jimmy Carter, die gisteren als enige alternatief een
grondwetswijziging naar voren schoof die de ambtstermijn van de president
zou verkorten. De Venezolaanse oppositie eist een veel snellere oplossing,
en Washington leek even die eis naar een vervroegde volksraadpleging of
snelle verkiezingen te steunen. Maar dat standpunt is inmiddels herroepen;
nu staat Washington erop dat elke stembusgang in elk geval in
overeenstemming moet zijn met de Venezolaanse grondwet.

Als de VS toch weer zouden aandringen op een referendum vroeger dan
augustus, zou dat volgens analisten bijna zeker leiden tot een confrontatie
met de Venezolaanse regering en misschien ook met Brazilië. Sommige
hardliners hebben geen problemen met een dergelijke aanvaringskoers.
Waarnemers wijzen in dat verband op de groeiende samenwerking tussen de
Venezolaanse oppositie en de Cubaans-Amerikaanse gemeenschap in Miami. Die
invloedrijke groep organiseerde het voorbije weekend al een betoging ter
ondersteuning van de oppositie tegen Chávez en maakte ook een
persconferentie mogelijk van Venezolaanse officieren die hun president en
vroegere wapenbroeder liever kwijt dan rijk zijn.