Wat blijft er over van het verkiezingsbouwwerk in Congo?

Het maakt deel uit van haar mandaat om de Congolese bevolking te beschermen. Maar die blijft, ondanks het einde van de oorlog en de transitie, blootgesteld aan de meest extreme vormen van geweld. Niemand lijkt in staat of bereid om hen die dit geweld plegen te verontrusten, dus blijven ze tot nader order ongestraft. De instellingen van de Derde Republiek blijven oorverdovend stil. President noch regering slaagt er in om de bevolking gerust te stellen. Het Congolese leger en de grootste VN-missie ter wereld al evenmin.
In december 2006 heeft EurAc, het netwerk van de Europese NGO’s rond Centraal-Afrika, haar rapport voorgesteld van de onafhankelijke observatiemissie die ze samen met de Congolese civiele maatschappij heeft opgezet voor de verkiezingen. In hun geheel zijn de twee directe stemrondes vrij en transparant verlopen dankzij het titanenwerk van de Onafhankelijke Electorale Commissie en vooral de serene, waardige manier waarop de Congolese bevolking ging stemmen. Maar de indirecte verkiezingen die erop volgden (om de senatoren en de gouverneurs aan te duiden) hebben duidelijk gemaakt dat, ondanks de verwezenlijkingen van de verkiezingen, de democratische cultuur helemaal van nul moet worden opgebouwd.
In hun “Boodschap aan de gelovigen en de mensen van goede wil” van 1 juni vragen de bisschoppen van de provincie Zuid-Kivu zich af of de bereikte politieke legitimiteit die de  verkiezingen hebben opgeleverd wel beantwoordt aan de verwachtingen van de bevolking. “De terugkeer naar de grondwettelijke legitimiteit werd mogelijk gemaakt”, schrijven ze, “door vijf lange jaren van Intercongolese dialoog, drie jaar overgangsregering, de 450 miljoen dollar die de verkiezingen gekost hebben en de gigantische inspanningen om het leger één te maken…” waarna ze scherp de stilte en de apathie aanklagen van de instellingen van de republiek die het resultaat zijn van de verkiezingen, met name het staatshoofd, de nationale en provinciale parlementen en de regering.
Je hoeft geen architect te zijn om te begrijpen dat een bouwwerk geen enkele duurzaamheid of stabiliteit heeft als het wél een zwaar dak maar géén sterke muren heeft. Het zal zeer snel vervallen tot een ruïne, en er is geen enkele reden om aan te nemen dat dit voor het Congolees verkiezingsbouwwerk anders zou zijn. Er is gekozen om eerst presidents-, parlements- en provinciale verkiezingen. Maar àls er zich een democratische cultuur moet ontwikkelen in Congo, dan zal die moeten ontstaan en groeien aan de basis.
Het is erg belangrijk dat de lokale verkiezingen snel gehouden worden en dat men werk maakt van de uitbouw van de gedecentraliseerde staatsstructuren, zodat de legitieme macht terecht komt waar ze thuis hoort: bij de Congolese bevolking. Om dit mogelijk te maken moet het oosten van het land weer veilig worden. Daarvoor moet het Congolees leger één gemaakt worden. En ook de Monuc moet haar recent verlengd mandaat uitvoeren. Iedereen lijkt het er over eens dat de Monuc noodzakelijk is zolang Congo geen geloofwaardig en gedisciplineerd leger heeft, maar als ze er niet in slaagt de Congolese bevolking te beschermen, dan dient ze tot niets.
Kris Berwouts, directeur EurAc

Op de website van MO.be is er plaats voor opiniestukken. Zelf een bijdrage leveren? Stuur je bericht naar webredactie@mo.be.