“Wat met de Millenniumdoelen na 2015?” (Platteau)

IPS: We zijn halfweg in de campagne naar 2015. De Verenigde Naties publiceerden eerder deze week een rapport over de Millenniumdoelen waaruit blijkt dat er inzake armoedebestrijding nog heel wat werk aan de winkel is. Waarom gaat het volgens u zo moeizaam vooruit?
“Sommige landen slagen erin de armoede heel snel te verminderen dankzij een sterke economische groei, Vietnam of China bijvoorbeeld. Tegelijk hebben we kunnen vaststellen dat economische groei niet volstaat om de armoede weg te werken. Er zijn landen waar de economische groei vooral de hogere inkomenslagen ten goede komt.”
Economische groei is noodzakelijk, maar op zich niet genoeg. We kunnen de armoede pas echt terugdringen wanneer de overheid zich er helemaal en op alle niveaus op toelegt. Zoniet is er altijd een gevaar dat er geld in iemands zakken verdwijnt. Zonder controlemechanismen waardoor de armen de politici op de vingers kunnen kijken, is er geen vooruitgang mogelijk. Tegenwoordig zijn het vaak de gemeentebesturen of andere lokale organisaties die financiële middelen achteroverdrukken.
Daarom hebben de armen nood aan “empowerment”, de mogelijkheid om kritiek uit te oefenen op het bestuur. De toekenning van hulpmiddelen is nooit helemaal transparant, maar de grote fout die we in het verleden hebben gemaakt is te zeggen ‘De centrale overheid is corrupt, laten we met de gemeentebesturen gaan samenwerken’. De overheid werkt op lokaal niveau op dezelfde manier als centraal. Strijden tegen de armoede wilt zeggen dat je je voortdurend en op alle beleidsniveaus moet verzetten tegen corruptie.”
IPS: Denkt u dat die situatie de internationale donoren kan ontmoedigen?
“Zeker, of misschien is desillusie een beter woord. Dat is het probleem met alle grote doelstellingen. We weten vandaag dat de Millenniumdoelen in sommige delen van de wereld niet zullen worden gehaald. In Afrika bijvoorbeeld is om sommige indicatoren te halen zo’n grote inspanning nodig, dat het zo goed als onmogelijk is.”
IPS: Zijn de acht Millenniumdoelen te ambitieus ?
“Waarschijnlijk wel, maar dat betekent ook dat het geen ramp is wanneer we de doelen maar voor 80 procent realiseren. Mijn grote probleem is wat er gaat gebeuren wanneer de geldkraan wordt dichtgedraaid. Momenteel betalen we leraars en verplegers, allemaal in het kader van de Millenniumdoelen. Wanneer we de doelstellingen halen in 2015, wat gebeurt er dan in 2016 ? En als er in 2016 niets verandert, is dat een slechte zaak voor de onafhankelijkheid van de ontwikkelingslanden. Als een land voor 40 procent van zijn gezondheidsbudget afhankelijk is van internationale hulp, is het dan nog onafhankelijk ? Over die vraag wordt nooit gediscuteerd.”
IPS: De rijke landen hebben lang geleden beloofd dat ze 0,7 procent van hun Bruto Nationaal Inkomen aan ontwikkelingshulp zouden geven. We hadden het daarnet over ontmoediging bij de donoren, maar hebben ze zelf hun belofte wel gehouden?
“Het probleem is dat de hulp van de rijke landen aan de arme landen momenteel niet stijgt. Er is inderdaad die belofte, maar wanneer gaan zie die hard maken ? In 2013? De donoren, regeringen en multilaterale organisaties worden bovendien steeds voorzichtiger. Ze vragen evaluaties en bewijzen dat de hulp resultaat heeft opgeleverd, voor ze met nieuw geld over de brug komen. Ergens is dat goed, omdat er op die manier meer informatie bekend wordt over de projecten. Maar de kans bestaat ook dat het geld geblokkeerd wordt, er geen beslissingen meer worden genomen en men de zaak laat aanslepen.”
 
IPS: U reist nogal wat in het kader van uw onderzoeksactiviteiten. Hebben de Millenniumdoelen een impact op het terrein en hebben ze uw manier van werken veranderd?
“Ja, er valt zeker wat van te merken op het terrein. Vorige maand bijvoorbeeld was ik in Mali waar ik een jonge medewerker van de Wereldbank ben tegengekomen die samen met een lokale gemeenschap onderzocht hoe ze een programma dat verband hield met de Millenniumdoelen in de praktijk konden brengen. Onze manier van werken is door de Millenniumdoelen niet echt veranderd. We doen onderzoek naar armoedeproblemen in de wereld. Die armoede was er al voor de Millenniumdoelen en is er nog altijd. Onze onderzoeksmethoden bijvoorbeeld zijn niet veranderd.”
IPS: Wat vindt u van de kritiek dat de Millenniumdoelen niet genoeg aandacht besteden aan de vermindering van de sociale ongelijkheid?
“Ik denk dat het wegwerken van ongelijkheid impliciet in sommige doelstellingen aanwezig is. Wanneer het gaat om toegang tot het basisonderwijs voor iedereen, dan weten we dat de kinderen van rijke mensen meestal al naar school gaan. Wanneer het gaat om het verminderen van de kindersterfte, dan is impliciet gegeven dat rijke mensen al genoeg geld hebben om hun kinderen naar het ziekenhuis te brengen. Alle doelstellingen houden verband met het wegwerken van sociale ongelijkheden. Het probleem is dat je die ongelijkheid moeilijk in cijfers kan vertalen en op universele wijze kan meten. Bovendien zouden alle ontwikkelingslanden bereid moeten zijn die criteria te aanvaarden als onderdeel van de Millenniumdoelen. De huidige indicatoren daarentegen zijn volgens mij weinig omstreden.”