“We verliezen de strijd tegen de voedselcrisis”

IPS: Hoe zou u de huidige voedselcrisis in enkele woorden samenvatten?

Olivier De Schutter: “Het is een strijd die we aan het verliezen zijn. In 1996 leden in de hele wereld 820 miljoen mensen honger. In 2004-2005 waren dat er 852 miljoen, begin 2008 923 miljoen en vandaag 1 miljard. Het aantal mensen dat honger lijdt, neemt toe en hun aandeel in de wereldbevolking vermindert nauwelijks. De wereldwijde voedselcrisis van 2007-2008 heeft een zeer ernstige situatie alleen maar verergerd.”
Het is geen nieuw probleem. Waarom geraakt men er niet uit?

“Honger heeft twee oorzaken: de hoeveelheid beschikbaar voedsel is ontoereikend, en niet iedereen heeft toegang tot dat voedsel. We zitten nu in de onuitgegeven situatie dat beide problemen even acuut zijn. Tot nog toe waren we gewoon aan het idee dat er voldoende voedsel was en dat er alleen een probleem van distributie was. Maar vooral de klimaatwijziging heeft een dramatische impact op onze productiecapaciteit. De experts van het IPCC (het intergouvernementeel klimaatpanel, nvdr.) schatten dat de productie in de niet geïrrigeerde delen van Afrika tegen 2020 met de helft zal dalen. Dat is enorm.”
Pleit u voor marktcorrecties?

“Veel Afrikaanse landen zijn zich bewust van de noodzaak om de investeringen in landbouw te verhogen, tot 10 procent van hun budget. Ze hebben begrepen dat men de voedselsoevereiniteit voorrang moet geven, en dat betekent keuzes maken in de landbouw, keuzes waardoor deze landen niet langer afhankelijk zijn van de wisselvallige grondstofkoersen. Men moet de voedselvoorraden die in de jaren tachtig ontmanteld zijn, terug opbouwen. Men moet ophouden die landen te verplichten zich van die stocks te ontdoen, zoals de Wereldbank in 2008 nog met Mali gedaan heeft. Mali had een overschot van 100.000 ton rijst en moest die verkopen in de plaats van op te slaan. Men moet de landen de mogelijkheid geven zichzelf te beschermen.”
Verwacht u na de crisis van 2007-2008 op korte termijn nieuwe voedselrampen?

“Ja. Men heeft op de wereldwijde voedselcrisis van 2007-2008 enerzijds met humanitaire en anderzijds met macro-economische maatregelen gereageerd. Maar de regels van de internationale handel heeft men niet veranderd. Onze agro-industriële productiewijzen zijn niet echt in vraag gesteld, en nochtans vormen ze een zeer belangrijke oorzaak van de klimaatwijziging. Alle ingrediënten van de crisis van 2007-2008 zijn nog steeds aanwezig. Als men de oorzaken niet aanpakt, dan zal de crisis zich onvermijdelijk blijven herhalen.
Structurele veranderingen zijn zeer moeilijk omdat men dan in vraag zou moeten stellen dat de natuurlijke rijkdommen van het Zuiden de behoeften van de consumenten in het Noorden dienen. Ook bij het gewicht van de grote agro-alimentaire multinationals zou men dan vraagtekens moeten plaatsen. Dat is geen humanitaire maar een politieke kwestie. Er is dus een sterke politieke wil nodig.”
Kan men vandaag al op lokale schaal maatregelen nemen?

“Dat moet men zeker doen. De landbouw is slachtoffer van de klimaatwijziging maar ook een van de belangrijkste oorzaken. Bepaalde ecologische landbouwsystemen verminderen de broeikasgassen en hebben een invloed op het ecosysteem waartoe de plant behoort. Ze hebben veel minder dure meststoffen of verbeterde zaden nodig en maken de kleine boeren minder afhankelijk. In Malawi heeft men via agrobosbouw aanzienlijke oppervlaktes (350.000 hectare voor 100.000 kleine boeren) opnieuw bruikbaar gemaakt door het productiegemiddelde van 1,3 naar 3,7 ton per hectare te brengen. De inkomsten per gezin zijn met 370 euro per jaar gestegen. In het oosten van Tanzania, waar men via de agrobosbouw hele regio’s heeft bruikbaar gemaakt, is een gelijkaardige vooruitgang geboekt. Het is dus mogelijk.”
(InfoSud/vertaling: IPS)