'We waren naïef'

Wat waren jullie doelstelling toen jullie in de politiek stapten?

Karim Bachar: Je eerste doelstelling als beginnende politicus is uiteraard vanalles veranderen, vanalles realiseren. Ik wilde me inzetten voor allochtonen jongeren maar niet alleen voor hen natuurlijk. Ik wilde me inzetten voor jongeren in het algemeen. Maar dan kom je in de politieke realiteit terecht en dan merk je dat je als gemeenteraadslid heel weinig kan realiseren. Zeker als je tot de coalitie van de meerderheidspartijen behoort moet je letten op wat je zegt. Je mag niet te veel kritiek geven.

Nahima Lanjri: Ik had niet zo’n positief beeld van de CVP van Antwerpen destijds, ze waren sterk verouderd. Daarom wilde ik er midden in zitten om de partij te veranderen van binnenuit. Zo heb ik vanalles kunnen veranderen. Nationaal heb ik veel kunnen bereiken. Ik ben ondervoorzitter geweest en via het parlement heb ik heel veel zaken kunnen doen, zowel in het parlement als in Antwerpen. Ik kan toch met plezier terugkijken op die 18 jaar in de gemeenteraad, waar ik de grondlegger was van PINA (Project Integratie Nieuwkomers Antwerpen, nvdr) en van tewerkstellingsprojecten zoals de Strijkwinkel, de Witte Tornado’s en streefcijfers voor allochtonen aan de stad. Daardoor steeg het aantal tewerkgestelde allochtonen van 0,5 procent naar 11,6 procent nu.

Ergün Top: Ik vond dat er te veel over ons gepraat werd en te weinig mét ons. Ik wilde niet dat er beslist werd over ons terwijl er met ons niet gepraat werd. Mensen die nog nooit een allochtoon hadden gezien beslisten over ons. En ook al was dat misschien ter goeder trouw: ze wisten niet wat er bij ons leefde. Ik vond dat mensen heel veel uitspraken deden zonder te weten waarover ze toen praatten.

Dus jullie zijn allemaal de politiek ingestapt om iets te doen aan de situatie van allochtonen?
Iedereen: Jazeker.

Nahima Lanjri: Uiteraard groeit daar meer uit. Ik wilde niet vastgepind worden op het ‘allochtoon-zijn’. Ik werkte toen op het kabinet van minister Wivina Demeester voor o.a. integratie. Maar ik wilde bewijzen dat ik meer kon. Dus kreeg ik ook kansarmoedebestrijding en gelijke kansen voor mannen en vrouwen onder mij. Ik wilde geen excuustruus zijn. Ik wilde niet doen wat het Vlaams Belang doet en mijn ‘eigen volk eerst’ stellen. Ik wilde opkomen voor de zwakkeren in het algemeen.
Ergün Top: Bij mij was het anders. Ik wilde geen beroepsmatig politicus zijn. Ik wilde mijn eigen kantoor en iets opbouwen wat van mij was. De problematiek van de allochtone gemeenschap, ik ga daar eerlijk over zijn, die leer je het beste kennen vanuit je eigen ervaring. Hetzelfde voor de politiek errond, zoals schijnhuwelijk, inburgering, onze noden, problemen, … Geleidelijk aan kreeg ik zo professionele ervaring rond veiligheidsbeleid. Ik ben me daar op toe beginnen leggen en nu ben ik daar elke dag mee bezig. Maar in het begin van mijn politieke carrière was het: eerst mijn eigen achterban.
Karim Bachar: Bij mij ook. Ik wilde niet enkel met de allochtone thema’s te maken hebben, maar die verwachting was er wel: de eerste naar wie werd gekeken, was ik. Je kon niet anders. Ik heb meer te bieden, maar zowel de gemeenschap als andere mensen verwachten dat. Daar is niets mis mee. Maar ik had ook veel contact met autochtonen. 

Wat zijn de vragen en de verwachtingen van allochtonen met wie jullie in contact komen?
Karim Bachar: Wij krijgen veel mails en telefoons over persoonlijke kwesties. Ik antwoord dan dat het onmogelijk is om alle persoonlijke zaken in orde te brengen: een politicus moet plannen maken voor de brede gemeenschap. Mensen beseffen ook niet dat ik niet werk bij de stad. De functie van  gemeenteraadslid is een extra taak die ik opneem en dat doe ik voor het algemeen belang. Ze denken dat ik alle tijd heb om een brief te vertalen. Daar heb ik al veel tijd in gestoken, hoewel het mijn taak niet is. Maar dat is dienstbetoon.
Ergün Top: Er wordt van ons veel meer verwacht.
Nahima Lanjri: Het is ook een leerproces voor de mensen zelf.
Karim Bachar: Ja. De tijden veranderen nu, veel mensen weten ondertussen waarover het gaat. Ze zoeken zelf zaken uit. Ze beginnen ook bewust te stemmen, volgens mij.

Nahima Lanjri: Als mensen iets nodig hebben, dan probeer ik hen te helpen. Ik toon ook waar de grens ligt. Ik ben de Dienst Vreemdelingenzaken niet, maar ik kan wel informeren en de weg wijzen. Ik leg hen uit dat ik geen beslissingen kan nemen of beïnvloeden. ‘Ik ben geen advocaat’, zeg ik ook altijd. Maar bij Belgen die bij mij langskomen is dat ook zo. Als er klachten zijn over pensioenen, dan wil ik ook gaan luisteren. Vanuit dat dienstbetoon zie ik ook vaak zaken die verkeerd lopen. Dan maak ik daar een wetsvoorstel van om die situatie recht te trekken. Zo zorgde ik bijvoorbeeld voor vakantiegeld voor invalieden.

Verwachten ze dan niet vooral dat jullie de belangen van de allochtone gemeenschap gaan verdedigen?
Ergün Top: Dat is ook ergens normaal.
Nahima Lanjri: Nee, dat vind ik niet.
Ergün Top: Je moet consequent zijn. Wiens affiche hangt er in de etalages, in de moskeeën, …? Die van ons.  ‘We steunen u, we hangen uw affiche op in onze winkel’, zeggen ze, dus het is normaal dat ze ook verwachten dat je je gaat bezighouden met hun problemen. Bij Vlamingen is dat niet zo, bij allochtonen wel. Ze stemmen op jou en verwachten iets terug. Terwijl ik op kantoor nooit een Vlaming hoor, ook al hebben ze voor mij gestemd.
Karim Bachar: Problemen die worden gemeld, kaart ik aan. Daar stopt mijn bevoegdheid. Maar als de problemen niet worden aangepakt zijn de mensen ontevreden.
Ergün Top: Een parlementslid in Turkije is een keizer in zijn regio, die heeft een chauffeur en twee lijfwachten. Daar heb je veel meer macht en kan je meer realiseren. Als iets opgelost moet worden, zorgt het parlementslid uit de streek daarvoor. Dat beeld leeft ook hier onder de mensen.
Nahima Lanjri: Je hebt ook heel veel mensen die hier geboren en getogen zijn en die de situatie hier niet vergelijken met die in ‘hun land’. Want hun land is België.
Karim Bachar: Velen zijn tevreden dat we veel initiatieven nemen. Maar heel wat zaken vergen veel tijd. In 2007 moesten er twee ijzeren goaltjes komen op een plein. Die zijn nu pas ingehuldigd, kun je je dat voorstellen.

Gaat het dan enkel om ‘migrantenthema’s’?
Nahima Lanjri: We moeten ons gewoon realiseren dat bijna 40% van de Antwerpse bevolking mensen van vreemde origine zijn. De gemeenschap is gewoon divers, hun problemen zijn die van de samenleving en omgekeerd. Het probleem van onderwijs vind ik het meest voor de hand liggende. Het probleem dat ze niet ingeschreven raken is evengoed een probleem van de hele gemeenschap, van Vlamingen én allochtonen.  
Karim Bachar: Veel ouders willen hun kinderen niet brengen naar een school waar veel allochtone jongeren op school zitten.
Nahima Lanjri: Dat is normaal, dat is social upgrading.
Ergün Top: Ik was onlangs op een feestje en het ging over ‘die rotte autobelastingen’. Allochtone thema’s evolueren.

Het klopt dat je niet alle kansen krijgt en dat er zaken verkeerd lopen. Maar als je in je hoekje blijft zitten, dan gaat het zeker niet lukken en gaat er niets veranderen.

Als je jezelf vergelijkt met een autochtone politicus: hebben jullie bepaalde troeven kunnen gebruiken of is het net moeilijker?
Ergün Top: Er zijn zowel voor- als nadelen. Je kunt sowieso al beroep doen op je eigen gemeenschap, je vertrekt dus al met een aantal stemmen.
Karim Bachar: Ik denk dat dat voor de meesten inderdaad goed meegenomen is.
Nahima Lanjri: Maar nu minder dan vroeger.
Ergün Top: Minder, maar toch nog altijd, hoor.
Nahima Lanjri: In het begin dachten veel allochtonen: ‘Dat is iemand van ons, die gaat ons beter begrijpen.’ Maar bij parlementsverkiezingen zie je nu dat er in sommige delen weinig allochtonen wonen en dat daar toch gestemd wordt op allochtonen. Dat wil dus zeggen dat er autochtonen kiezen voor diversiteit en dat ze het belangrijk vinden dat mensen van allochtone origine ook een stem krijgen. Nu er een groter aanbod is aan kandidaten met allochtone roots, wordt de concurrentie ook groter. Dan moet je je meer bewijzen, dat is niet anders dan bij de Vlamingen. En dat is normaal.
Karim Bachar: Vroeger was er maar één allochtoon en die zat bij de sp.a. Nu heb je allochtonen in alle partijen. Nu beginnen mensen na te denken over het verschil tussen die partijen en speelt niet enkel  het element allochtoon versus autochtoon een rol.

Hebben jullie het gevoel dat jullie genoeg gehoord worden binnen de partij?
Nahima Lanjri: Ja, zeker.
Ergün Top: Dat hangt ervan af. Er zijn krijtlijnen waar je niet buiten mag. Of het nu CD&V is, of sp.a, …
Nahima Lanjri: Ik weet niet over welke krijtlijnen je het hebt.
Ergün Top: Neem nu het hoofddoekenverbod. We zijn allemaal tegen en alle partijen zijn ervoor.
Nahima Lanjri: Dat is niet waar, Ergün. Dat is een heel moeilijk debat. Het is een voorbeeld waar de houdingen nationaal en in de steden van elkaar verschillen.
Ergün Top: Ik heb spijt dat ik niet tegen heb gestemd.
Nahima Lanjri: Hoezo? Je hebt niet kunnen stemmen, het stond in het bestuursakkoord.
Ergün Top: Nooit hebben we tegen mogen stemmen.
Karim Bachar: Het had nooit in dat bestuursakkoord mogen staan. Een bestuursakkoord zet de beleidslijnen uit, maar niet alles uit zo’n akkoord wordt uitgevoerd.
Ergün Top: Dan zijn wij toch maar naïef geweest.
Karim Bachar: Toen waren wij ook naïef.
Nahima Lanjri: Ik heb mee onderhandeld. Ook al waren wij daartegen, Ik heb me samen met Guler Turan verzet, we hebben het niet gehaald, we waren in de minderheid en dus is dat erdoor gekomen. Dat is iets dat moeilijk lag over de partijgrenzen heen.
Karim Bachar: Ik zat er niet bij, ik heb niet mee onderhandeld.
Ergün Top: Maar als wij nee hadden gezegd, dan was het ‘nee’, want zonder ons was er geen meerderheid.
Karim Bachar: Dat was echt de grootste flater ooit.
Nahima Lanjri: Tegen een bestuursakkoord stemmen kan gewoon niet vanuit de meerderheid. Het was en is niet haalbaar.
Ergün Top: Daarom zegt ik: er zijn krijtlijnen waar je niet buiten kan kleuren. Dat is mijn grootste politieke flater ooit, dat ik dat niet heb tegengehouden. Dat vergeef ik mezelf niet. Ik heb voor gestemd vanwege het bestuursakkoord, maar dan had ik het bestuursakkoord moeten weigeren, punt. Maar die ervaring en dat lef had ik toen niet op dat moment.

Wat heeft de allochtone gemeenschap nodig om vooruit te kunnen?
Ergün Top: Dat is een heel moeilijke vraag.
Nahima Lanjri: Weet je wat ze nodig hebben? Lef en uit hun slachtofferrol komen, dat hebben ze nodig. Nederlandse politici zeggen dat ook.
Ergün Top: Daar ben ik het niet volledig mee eens.
Nahima Lanjri: We moeten stoppen met onszelf altijd te beklagen. Er zijn veel nieuwe nationaliteiten, die ons aan het voorbijsteken zijn. Mensen uit Kirgizië, uit Wit-Rusland, … Die willen zelf hun toekomst  uitbouwen en er zelf voor werken. Daarom zeg ik: het klopt dat je niet alle kansen krijgt en dat er zaken verkeerd lopen, maar als je in je hoekje blijft zitten, dan gaat het zeker niet lukken en gaat er niets veranderen. Maar ik wil niet iedereen over dezelfde kam scheren. Ik zie nu ook nieuwe allochtonen moeite doen. Ze staan al verder dan sommigen die hier al meerdere generaties zijn.

Karim Bachar: Er is dus engagement nodig, een besef dat wij hier leven en dat het ook onze stad is, dat er dezelfde plichten en rechten zijn, maar dat die ook opgenomen moeten worden. Als er gesprekken worden gevoerd bij straatwerken, komen de allochtonen amper of niet opdagen. Dat is fout. Goed vertegenwoordigd zijn, is belangrijk. En het kan: als je ziet hoeveel zelfstandigen er zijn, bedrijven met middenkaderleden, advocaten, politici,… allemaal van allochtone afkomst. Daarom is onderwijs heel belangrijk: kinderen moeten goed opgevolgd worden, zodat ze hun studies goed kunnen voortzetten.
Ergün Top: Toen ik Latijn-Grieks ging doen, werd ik uitgelachen, ‘Ben je gek, wat ga je nu doen?’. Toen mensen mijn zus zagen studeren, vroegen ze: ‘Moet die daar zo hard voor werken?’ Ik antwoordde: ‘Ja, die moet daar zo hard voor werken’. Je moet keuzes maken, niet naar een trouwfeest gaan, maar voor je examens kiezen.

Nahima Lanjri: En zelfs als je van thuis niet mag studeren: ik moest achter de rug van mijn moeder gaan studeren. Sommige meisjes hoor ik nu zeggen: ‘Ja, maar wij mogen niet studeren en moeten toch trouwen’. Je moet daartegen vechten!
Ergün Top: Nu hebben ze wel liever dat ze dokter wordt dan kuisvrouw. En twee inkomens in een gezin, dat zit er stilaan aan te komen. Studeren is niet enkel naar school gaan. Dat is ook ’s avonds je kinderen om negen uur naar bed sturen, een aantal dingen laten. Heel veel allochtonen willen niet inzien dat de Vlaming ook zo hard moet werken om ergens te komen, dat je het niet zomaar krijgt.

Er was een periode waarin verwacht werd dat Nahima minstens schepen zou worden of zelfs minister. Waarom is dat niet gebeurd, terwijl het wel lukt in franstalig gebied?
Karim Bachar: Laten we niet flauw doen: in Vlaanderen heeft men altijd meer tijd nodig en is men veel minder open dan in Wallonië. Dat is de realiteit. Kijk maar naar de tv, de media, …
Nahima Lanjri: En als ik zeg dat het gewoon mijn rol was om de weg te effenen voor diegenen die na mij komen?
Karim Bachar: Ja, misschien open je deuren waar anderen kunnen doorkomen.