Wereldbank en IMF zwaaien met hervormingsagenda’s

Voor lobbyisten zijn de jaarvergaderingen van IMF en Wereldbank hoogdagen. Ze lopen de deuren plat van de hoofdkwartieren van beide instellingen, voor de bescherming of de exploitatie van het regenwoud, voor of tegen de bouw van nieuwe stuwdammen en fabrieken.
Uit de hele wereld komen mensen aangereisd om hun beklag te doen over projecten van de Wereldbank of beleidsvoorschriften van het IMF. Onder het waakzaam oog van de politie organiseren actievoerders “volkstribunalen” of – al naargelang je standpunt – “populistische lynchpartijen” tegen de twee multilaterale geldschieters.
De mannen aan het hoofd van beide instellingen zijn op een heel verschillend punt van hun carrière aanbeland. IMF-baas Rodrigo de Rato is ontslagnemend terwijl Robert Zoellick na de afgang van Paul Wolfowitz nog maar sinds juni aan het roer staat van de Wereldbank. Beide hebben evenwel grote projecten op stapel staan waarmee ze de werking van de instellingen willen omgooien.
Volgens De Rato staan de 185 aandeelhoudende landen van het IMF dicht bij een consensus om de ontwikkelingslanden een groter stemgewicht te geven. Bij de vergadering in Singapore vorig jaar kregen China, Zuid-Korea, Mexico en Turkije al meer beslissingmacht. Het fonds wil de herverdeling van het stemgewicht verder zetten en volgend jaar afronden.
“Hervormingen zijn geen spurt, maar een marathon”, verdedigde De Rato zich tegen de kritiek dat het allemaal niet snel genoeg gaat, “We hebben een kalender van twee jaar opgesteld. Hoe je het ook draait of keert, je kan moeilijk zeggen dat twee jaar traag is om een internationale instelling met 185 leden op een nieuwe leest te schoeien.”
De Rato werkte drie jaar aan een herverdeling van de beslissingsmacht binnen het IMF, waar momenteel de grote geldschieters alles te zeggen hebben. De hervorming weerspiegelt niet alleen de gewijzigde economische machtsverhoudingen in de wereld, ze moeten ook de tanende geloofwaardigheid van de instelling ondersteunen. Hulporganisaties en sommige ontwikkelingslanden blijven sceptisch over de plannen, zolang de rijke landen hun de facto veto behouden om beslissingen te blokkeren.
De nieuwe Wereldbankbaas Robert Zoellick liet van zich spreken met de aankondiging dat hij privé-investeerders wilde inschakelen om de International Development Association (IDA) te financieren. De IDA is de afdeling van de Wereldbank die goedkope leningen verstrekt aan de armste ontwikkelingslanden, meestal in Afrika.
Zoellick wil bij de aandeelhouders 39 miljard dollar (28 miljard euro) losweken om de koffers van IDA tegen 2009-2011 terug vol te krijgen. Omdat de lidstaten nogal de neiging hebben de vinger op de knip houden, kwam Zoellick met het voorstel om ook geld in de privé-sector te zoeken.
“We zijn nog maar in de beginfase”, zei de Wereldbankbaas op een persconferentie, “We moeten dit nog laten goedkeuren door het bestuur.” De bank had volgens hem “discussies” gehad met enkele bedrijven die hij niet wilde noemen.
Zoellick’s plan stuit alvast op wantrouwen bij de traditionele critici van de bank. “De privé-sector gebruiken om de kassen van IDA te spijzen roept ernstige vragen op”, zegt Elizabeth Stuart van Oxfam, “De Wereldbank is een openbare instelling die verantwoording moet afleggen aan burgers in rijke en arme landen. Als je geld uit de private sector accepteert, is het niet meer duidelijk aan wie je rekenschap bent verschuldigd.”