Wereldbank pleit voor vrijhandel op alle niveaus

De Wereldbank stelt vast dat veel landen hun handel met het buitenland steeds sneller vrij maken. Regionale handelsakkoorden bestrijken nu een gebied dat acht keer groter is dan in de jaren 80, en ook het aantal bilaterale handelsakkoorden - afspraken tussen twee landen - stijgt snel.

Maar dergelijke verdragen sluiten ook altijd landen buiten, en dat heeft voor die landen meestal negatieve gevolgen, vindt de Bank. Het Wereldbankrapport neemt de regionale en bilaterale handelsakkoorden op de korrel die een hoge beschermingsmuur optrekken rond de landen die de overeenkomst sluiten. Daardoor verschuiven handelsstromen vaak. De goedkoopste aanbieders van bepaalde producten die buiten de nieuwe vrijhandelszone gevestigd zijn, moeten het afleggen tegen minder efficiënte producenten die toevallig wel in het juiste land wonen. Binnen de vrijhandelszone groeit de handel daardoor, maar tegen een hoge kost. En de landen buiten de zone lijden verliezen.

De beste manier om die nadelige effecten weg te werken, is de markten nog verder open te stellen, zegt François Bourguignon, de hoofdeconoom van de Wereldbank. Ontwikkelingslanden moeten achter hun hoge tolmuren vandaan komen.

Volgens de Wereldbank bieden internationale handelsonderhandelingen zoals de gesprekken die nu in de Wereldhandelsorganisatie (WHO) worden gevoerd, betere perspectieven voor alle ontwikkelingslanden. Die gesprekken strandden in september 2003 door de grote tegenstellingen tussen industrie- en ontwikkelingslanden. De ontwikkelingslanden willen onder meer dat Japan, de EU en de VS het mes zetten in de subsidies en heffingen waarmee ze hun boeren helpen en hun landbouwmarkt afschermen.

De auteurs van het nieuwe Wereldbankrapport raden de ontwikkelingslanden aan alles in het werk te stellen om de WHO-onderhandelingen te doen slagen. Een multilateraal akkoord is de enige manier om de landbouwhandel vrijer te maken of een einde te maken aan de subsidies die rijke landen hun producenten toestoppen, zegt Bourguignon. In de regionale onderhandelingen staan die hervormingen niet op de agenda.

Andere Wereldbankmedewerkers stellen dat verdergaande handelsakkoorden de ontwikkelingslanden helpen hun economie efficiënter te maken en meer op de export te richten. Kijk naar Chili, China of meer recent India, Egypte en Madagascar: regeringen kiezen ervoor de handelsbarrières te slechten om de concurrentie meer te laten spelen, de technologische ontwikkeling te versnellen en de productiviteit op te trekken, zegt Uri Dadush, directeur Ontwikkelingsperspectieven bij de Bank. Dat zwengelt de export en de economische groei aan. En als dergelijke ontwikkelingslanden hun partners in het kader van regionale en wereldwijde afspraken zo ver kunnen krijgen hetzelfde te doen, worden de vooruitzichten om de armoede terug te dringen nog beter.

Critici verwijten de Wereldbank met haar pleidooi voor meer vrijhandel vooral in de kaart te spelen van de multinationale ondernemingen. Die zijn grotendeels gevestigd in de industrielanden, en die hebben het voor het zeggen in de bestuursorganen van de Bank. Volgens de tegenstanders van de Wereldbank gaat snelle liberalisering ten koste van de economie van de arme landen: de ondernemers daar zijn in veel gevallen niet opgewassen tegen de veel grotere concurrenten uit de westerse landen. (PD/ADR)

Global Economic Prospects 2005
http://www.worldbank.org/prospects/gep2005