'Wereldbank schaadt milieu met nieuwe, riskante investeringen'

De Wereldbank speelt een riskant spelletje roulette waarbij enkel de armen dreigen te verliezen, zegt Shannon Lawrence van de organisatie Environmental Defence. De bank en prive-investoren zijn beschermd tegen de risico’s, de lokale gemeenschappen hebben geen garanties.

Onder druk van ontwikkelings- en milieuorganisaties schroefde de Wereldbank op het einde van de jaren negentig de investeringen in grootschalige infrastructuur- en houtwinningsprojecten gevoelig terug. In de eerste helft van de jaren negentig werden nog 13 grote stuwdammen gefinancierd met leningen van in totaal 2 miljard dollar, tussen 1999 en 2002 ging slechts 600 miljoen dollar naar zes dergelijke projecten.

In oktober 2002 tekende zich het begin van een ommekeer af, toen de Wereldbank, de grootste ontwikkelingsfinancier ter wereld, aankondigde opnieuw commerciële houtontginning in tropenwouden te gaan ondersteunen. In februari 2003 werd de nieuwe strategie met hogere risico’s en opbrengsten aangekondigd inzake stuwdammen, mijnbouw, olie- en gasontginning.

De Wereldbankstrategen hebben naar eigen zeggen geleerd uit de fouten van het verleden. Zonder verhoogde investeringen in waterkrachtcentrales dreigt de bank haar invloed in de sector te verliezen, zo luidt het. Bovendien kunnen projecten niet eeuwig worden opgehouden door studies die de gevolgen voor het milieu becijferen.

De auteurs van het rapport vrezen dat ondoordachte projecten zullen leiden tot lucht- en watervervuiling en een verkleining van het woudoppervlak. Bovendien vormen dammen een bedreiging voor de velden en weiden waarvan miljoenen mensen voor hun overleven afhankelijk zijn. De Wereldbank ondergraaft op die manier haar eigen ontwikkelingsdoelstellingen, zo stellen de activisten.

De critici verwijzen naar de conclusies van de Wereldcommissie voor Stuwdammen uit 2000 en naar een rapport van de interne evaluatiecommissie van de Wereldbank uit 2002. Omdat de landen in kwestie de lening in elk geval moeten terugbetalen, ook wanneer het project een flop wordt, hebben de planners de neiging de inschatting van de risico’s de verwaarlozen.

Een recent voorbeeld is de bouw van de Bujagali-dam in Uganda, waarbij volgens een interne inspectie een aantal centrale veiligheidsregels over het hoofd werden gezien. Uganda zit nu opgescheept met jaarlijkse betalingen van 20 miljoen dollar. In India dreigt volgens de auteurs een nieuw fiasco met de bouw van 32 stuwdammen voor in totaal 200 miljard dollar.

Het rapport eist dat de Wereldbank de schade door vorige risicoprojecten vergoedt en opnieuw een meer voorzichtige koers gaat varen. De planners moeten meer aandacht besteden aan alternatieven en steeds de mensenrechtendimensie voor ogen houden.