Wereldtop Informatiesamenleving blijft lijden aan ruis

Vandaag (maandag) begint in Genève de laatste fase van de voorbereiding van de top. De VN willen dat alle wereldburgers toegang krijgen tot de moderne informatie- en communicatietechnologieën waarop een steeds groter deel van de welvaart van de geïndustrialiseerde landen gebaseerd is, en daarmee kan ongeveer iedereen het wel eens zijn. Maar er heerst grote onenigheid over de manier waarop de “digitale kloof” tussen rijke en arme landen moet worden overbrugd. Dat blijkt onder uit de aanhoudende discussies over de tekst van de politieke verklaring en het actieplan die door alle deelnemers aan de bijeenkomst in Genève zouden moeten worden ondertekend.

Volgens critici zijn de ontwerpen waarover deze en volgende week in Genève opnieuw gediscussieerd wordt, te lang en veel te vaag. Maurice Strong, de Canadese diplomaat die in 1992 de succesrijke VN-top over Milieu en Ontwikkeling in Rio de Janeiro organiseerde, stelt dat veel mensen de terminologie van VN-conferenties ook goed beu zijn. Toch is alvast de opzet van de WSIS anders: de driedaagse bijeenkomst die op 10 december in Genève begint, is het vertrekpunt van een reflectieproces dat besloten wordt op een tweede conferentie die plaatsvindt in Tunis, van 16 tot 18 november 2005. De lange periode tussen de twee vergaderingen moet ook groepen en organisaties die niet de gewoonte hebben VN-conferenties af te schuimen, de kans geven om te participeren.

Maar waarover gaat de top juist? Algemeen secretaris van de VN Kofi Annan vindt dat de bijeenkomst het “creatieve gebruik van nieuwe communicatietechnologieën moet bevorderen om de levenskwaliteit in de ontwikkelingslanden te verbeteren.”
Niet-gouvernementele organisaties die nu al betrokken zijn bij de inspanningen om de conferentie in de steigers te zetten, stellen dat nog wat scherper. Het hele proces tot doel moet hebben “een rechtvaardigere wereld te scheppen,” aldus Anriette Esterhuysen van de Association for Progressive Communications, een in Zuid-Afrika gevestigde ngo. “Als dat niet het vertrekpunt is, zal de conferentie mislukken.” De ngo’s hamerden er tijdens de voorbereidingen ook steeds op dat de top moet bijdragen tot een versterking en een uitbreiding van het “publieke domein”. Ze stellen dat innovaties meer mensen ten goede komen als er plaatsen zijn waar ideeën en kennis vrij kunnen gedeeld worden en alle belanghebbenden met elkaar in contact kunnen komen.

Die standpunten gaan lijnrecht in tegen de commerciële logica. De Internationale Kamer van Koophandel stelt dat de ICT-sector geneigd zal zijn meer te investeren en te helpen bij de verspreiding van de nieuwe technologieën als er wereldwijd regels van kracht worden die de concurrentie voluit laten spelen en nieuwe commerciële initiatieven meer kansen bieden. De slaagkansen van de top hangen volgens de Kamer vooral van dat aspect af, en daarom is het volgens de instelling jammer dat er in de ontwerpteksten nauwelijks aandacht aan wordt besteed.

De ICT-bedrijven zien de top als een kans om hun groeicijfers weer op te vijzelen. Nokia kondigde twee weken geleden aan dat het in staat is tegen 2008 800 miljoen mensen in ontwikkelingslanden toegang te bieden tot het internet via goedkope zaktelefoons van de nieuwste generatie. De Finse mobilofoniereus voegde er wel aan toe alleen de hardwarekosten te kunnen drukken – hoeveel internettoegang uiteindelijk kost, hangt onder meer af van de regulering van telecommunicatiesector en de belastingpolitiek in elk land.

Over die politieke beslissingen is nog veel discussie, en daardoor zouden de teksten die in Genève ter goedkeuring worden voorgelegd wel eens meer ambitieuze doelstellingen kunnen bevatten dan concrete strategieën om die doelen te bereiken. In de voorlopige teksten staat dat de internationale gemeenschap erin zou moeten slagen tegen 2005 alle universiteiten en ziekenhuizen op het internet aan te sluiten, tegen 2010 alle dorpen en secundaire scholen en tegen 2015 alle lagere scholen.