Westen levert steeds meer mensen uit aan martellanden

De Verenigde Staten, Canada, Groot-Brittannië, Nederland, Duitsland, Oostenrijk en Zweden hebben mensen uitgewezen naar landen waar ze een ernstig risico lopen om te worden gemarteld of onmenselijk behandeld. Of hebben dat op zijn minst geprobeerd.

De vergoelijking heet steeds diplomatische geruststellingen van het om uitwijzing verzoekende land – een achterpoortje om het internationale uitleveringsverbod te omzeilen, zeggen de mensenrechtengroepen. De geruststellingen blijken vaak loze beloften.

Regeringen gebruiken steeds vaker het achterpoortje van die zogenaamde geruststellingen, zegt Ben Ward van Human Rights Watch. Het gaat om een algemene trend, maar van deze zeven landen hebben wij concrete dossiers onderzocht.

Nederland voert een aanslepend juridisch gevecht om het lot van Nuriye Kesbir, een vrouw van Koerdisch-Turkse afkomst die in Nederland verblijft. Turkije beweert dat ze een PKK-militante is die oorlogsmisdaden heeft begaan. In mei 2004 gaf een Nederlandse rechtbank de Nederlandse regering het recht al dan niet in te gaan op het Turkse verzoek tot uitlevering. Ze adviseerde wel dat Nederland bijkomende geruststellingen zou vragen. Daarop besliste het Nederlandse ministerie van Justitie tot uitwijzing.

Kesbir ging in beroep en kreeg gelijk, maar de Nederlandse regering ging op haar beurt in hoger beroep. In januari van dit jaar oordeelde de rechter dat alleen echte harde garanties zouden volstaan om de vrouw uit te leveren. Kesbir werd vrijgelaten, maar de asielaanvraag die ze in Nederland heeft lopen is voorlopig opgeschort omdat de Nederlandse regering de zaak nu voor de Hoge Raad brengt. De Hoge Raad is het hoogste rechtscollege binnen de gewone rechterlijke macht in Nederland.

Er is dus sprake van een poging van de Nederlandse regering om uit te wijzen naar Turkije op basis van louter geruststellingen, zegt Ward. Maar dit geval illustreert tegelijk een tweede internationale trend. Rechtbanken blijken steeds vaker stokken in de wielen te steken en te oordelen dat de geruststellingen niet volstaan. Dat is een positieve trend. (ADR/MM)