Winnaar Zimbabwaanse verkiezingen is al bekend

Een familiebezoekje afleggen op het platteland is tegenwoordig geen sinecure meer in Zimbabwe. De knokploegen en aanhangers van de regeringspartij houden stedelingen op doorreis systematisch tegen omdat ze vermoeden dat het leden van de oppositie zijn. Zo was er een vrouw die haar oom uit de stad op bezoek kreeg. Nadien kreeg ze aanhangers van ZANU-PF op bezoek die haar ondervroegen over de reden van het bezoek, zegt Tiseke Kasambala van Human Rights Watch. Ze werd ook nog op het matje geroepen door de dorpschef.

De verkiezingen van 31 maart zullen op het platteland in een sfeer van angst verlopen, meent de mensenrechtengroep. HRW was drie weken in Zimbabwe in december en februari en heeft een rapport opgesteld op basis van 135 interviews met politieke kandidaten van beide kampen en ngo’s.

Net als bij de parlementsverkiezingen van 2000 en de presidentsverkiezingen van 2002 intimideert de regeringspartij ZANU-PF de oppositie met fysiek geweld en ondemocratische maatregelen. Er lijken deze keer minder incidenten te zijn, maar volgens waarnemers is dat een gevolg van het feit dat de partij van president Robert Mugabe zeker is van haar stuk. De oppositie is monddood door vijf jaar repressie.

De Wet op de Openbare Orde en de Veiligheid maakt het de oppositie onmogelijk om campagne te voeren, zegt HRW. De Wet op de Informatie en de Bescherming van de Privacy muilkorft ook de onafhankelijke pers. De mensenrechtengroep signaleert ook dat er te weinig waarnemers zijn en dat er nauwelijks controle is op de kieslijsten. De FreeZim Support Group, een ngo uit Harare, heeft naar eigen zeggen ontdekt dat twee miljoen van de 5,6 miljoen geregistreerde kiezers ‘verdacht’ zijn. Bovendien mogen Zimbabwanen in het buitenland (onder wie veel dissidenten) geen stem uitbrengen.

Het lijdt geen twijfel, zegt HRW, dat de parlementsverkiezingen van 31 maart niet beantwoorden aan de electorale richtlijnen die de Zuid-Afrikaanse Ontwikkelingsgemeenschap (SADC) vorig jaar opstelde. De 13 SADC-landen, ook Zimbabwe, ondertekenden een protocol dat politieke tolerantie moeten garanderen als er verkiezingen zijn. De landen in zuidelijk Afrika moeten bijvoorbeeld alle partijen toegang geven tot de staatsmedia en onafhankelijke kiesinstellingen oprichten. De regering-Mugabe zegt dat ze het SADC-protocol respecteert.

De waarnemers van de SADC zullen deze of volgende week een verdict vellen over de gang van zaken in Zimbabwe. Het is vooral uitkijken naar de reactie van buurland Zuid-Afrika, dat door zijn economische macht de grootste politieke druk kan uitoefenen. HRW vreest dat de relatieve kalmte in Zimbabwe de regionale organisatie heeft doen indommelen.

De geloofwaardigheid van de SADC staat op het spel, zegt Michael Clough, directeur lobbywerk van HRW Africa. Het is ook een test voor Zuid-Afrika’s belofte om de democratie in de regio te verspreiden.

De Zimbabwaanse president Robert Mugabe, die het land al leidt sinds de onafhankelijkheid in 1980, verantwoordt de repressieve maatregelen met het argument dat de Movement for Democratic Change (MDC) de belangen van het Westen verdedigt. De MDC van Morgan Tsvangirai is de belangrijkste oppositiekracht in het land. (MM/PD)