Wordt opvolger Kofi Annan een Aziaat?

Twee personen hebben zich al officieel kandidaat gesteld voor de hoogste functie binnen de VN: de relatief onbekende Thaise minister van Buitenlandse Zaken Surakiat Sathirathai en de voormalige ondersecretaris-generaal voor Ontwapening Jayantha Dhanapala uit Sri Lanka, die meer dan 10 jaar voor de VN heeft gewerkt. Beide kandidaten genieten de steun van hun regeringen.

Aziatische landen vinden dat de volgende VN-secretaris-generaal uit Azië moet komen omdat het al 34 jaar geleden is dat een Aziaat de hoge functie bekleedde. De Birmees U. Thant was secretaris-generaal van 1961 tot 1971.

Moet naast competentie ook geografie de doorslag geven in het selectieproces van de nieuwe secretaris-generaal? De meningen zijn verdeeld. Volgens Hillel Neuer van UNWatch, een ngo met hoofdzetel in Genève die de werking van de VN en haar instellingen monitort, is afkomst geen prioriteit. “Goede kandidaten, van waar ook ter wereld, moeten op hun verdiensten beoordeeld worden.De job van secretaris-generaal is echt veel te belangrijk om slaafs van een strak rotatiesysteem af te hangen.”

Auteur Phyllis Bennis van het Institute for Policy Studies in Washington is het daar niet mee eens. “Het idee dat de ‘beste man of vrouw’ de job moet krijgen, los van geografische overwegingen, is een ideaal maar maakt in de echte wereld weinig kans. De keuze van een nieuwe VN-secretaris-generaal is altijd belangrijk. Niet enkel voor de persoon die uiteindelijk gekozen wordt, maar ook omdat het selectieproces veel vertelt over de manier waarop machtige landen de toekomst van de VN zien”, zegt Bennis. Zij schreef het boek ‘Calling the Shots: Hoe Washington de huidige VN domineert’.

Don Kraus,directeur van de Campagne voor VN-hervormingen, vindt dat de Verenigde Staten er net als elk ander permanentlid van de Veiligheidsraad “meer over zouden moetenwaken dat de opvolger van Annan het vertrouwen en respect kan afdwingen die voor de functie van secretaris-generaal nodig zijn.”

Washington heeft al laten verstaan dat het in geen geval Surakiat zal ondersteunen omdat ze Thailand zien als “een stroman van China”. Hoewel Thailand militairen heeft gestuurd naar Afghanistan en Irak nam Bangkok afstand van Washington door te eisen dat Thaise troepen enkel onder VN-mandaat en voor humanitaire bijstand mochten ingezet worden.

Amerikaanse regeringen hebben in het verleden steeds een belangrijke rol gespeeld bij de aanduiding van de VN-secretaris-generaal. Zo heeft de eerste regering-Bush volgens Bennis de kandidatuur van Boutros-Ghali gesteund omdat Washington verwachtte dat goede banden met Egypte een kneedbare secretaris-generaal zouden opleveren. Later schaarde het Witte Huis zich ook achter Kofi Annan.

Bennis:“Velen dachten dat Annan de man van Washington zou worden maar uiteindelijk vulde hij zijn ambtstermijnveel onafhankelijker in dan verwacht.”De post van VN-secretaris-generaal is in het verleden bekleed door de Noor Trygve Lie (1946-1953), de Zweed Dag Hammarskjold (1953-1961), de Birmees U. Thant(1961-1971), de Oostenrijker Kurt Waldheim (1972-1981), de Peruaan Javier Perez de Cuellar (1982-1991) en de Egyptenaar Boutros Boutros-Ghali (1992-1996). Kofi Annan, afkomstig uit Ghana, staat sinds januari 1997 aan het roer van de VN.