Zambiaanse onderwijzers schuwen platteland

Zambia bracht vorige maand een rapport uit over de vooruitgang naar de Millenniumdoelstellingen (MDG’s), acht voornemens rond cruciale ontwikkelingsuitdagingen die rond 2015 werkelijkheid zouden moeten zijn. Het rapport is erg optimistisch en voorspelt dat het land alle acht doelstellingen zal halen, waaronder nummer twee: ervoor zorgen dat tegen 2015 alle kinderen lager onderwijs lopen en afmaken.
De Zambiaanse overheid heeft het onderwijs gratis gemaakt en het scholensysteem gedecentraliseerd, waardoor de schooldirectie zelf kan beslissen hoe ze de toegewezen fondsen gebruikt. Aeneas Chuma, Zambia’s vertegenwoordiger bij het Ontwikkelingsprogramma van de VN (UNDP) legt uit dat het land de voorbije jaren grote vorderingen gemaakt heeft. “Het aandeel kinderen dat de lagere school afrondt, is tussen 2000 en 2006 gestegen van 64 naar 83 procent. Dat is een rechtstreeks resultaat van een goed onderwijsbeleid.”

Gebrek aan leerkrachten

Maar hoewel de overheid de toegang tot basisonderwijs verbeterd heeft voor kinderen, is er nog veel werk om hetzelfde te doen voor de leerkrachten, met name op het platteland. Daar heerst een groot tekort aan onderwijzers; veel scholen kunnen maar één leerkracht per zestig kinderen bieden. Dat tekort is vooral het gevolg van de weigering van veel leerkrachten om in die afgelegen gebieden te gaan werken.
“Het leven in de plattelandsgebieden is ondraaglijk, en het is dan ook perfect verstaanbaar dat leerkrachten er een baan weigeren”, zegt Freddie Chongo, een onderwijzer in het district Mumbwa op 170 kilometer van de hoofdstad Lusaka.
De overheid wil dit jaar vijfduizend nieuwe onderwijzers rekruteren, maar veel van die nieuwe leerkrachten weigeren een plaats op het platteland. Toch ondertekenden ze tijdens hun opleiding het Teacher Service Form (TSF), een document dat onder meer stelt dat ze zullen werken waar dat nodig is, ook in de afgelegen gebieden.
Maar het TSF is op dat punt niet bindend. Veel leerkrachten kiezen er na hun opleiding dan ook voor om in de beter betalende privéscholen in de steden aan de slag te gaan. Het ministerie van Onderwijs werkt nu aan een nieuwe versie van het document om het wettelijk bindend te maken. 
Maar daar zijn de leerkrachten niet erg blij mee. “Velen zullen het met mij eens zijn dat de interactie tussen een goed gemotiveerde, goed betaalde en gelukkige leerkracht en de student het belangrijkste is in het onderwijs”, zegt Chongo. “Precies daarom moet de overheid meer doen om de infrastructuur in die landelijke scholen te verbeteren voor ze leerkrachten verplicht om er te werken.”