Zelfportret met vriend

In een recent verschenen MO*paper (Ligt de Afrikaanse hemel in Barcelona?) geeft Roos Willems een verfrissende inkijk in de motieven die individuen en gemeenschappen uit Senegal hebben om de levensgevaarlijke oversteek te wagen.Willems kijkt met de breedhoeklens van de cultureel antropoloog naar het fenomeen van de migratiedwang. Bas Vlugt gebruikt de telelens van de romanschrijver om op in te zoomen op dezelfde Afrikaanse migratie. Dat levert een dubbelportret op. Transit vertelt het verhaal van de ik-persoon, een succesvol fotograaf die op zoek is naar exclusieve reportages in West-Afrika, en van Seydou, zijn reisgezel die vanuit een dorpje in Benin op weg is naar Parijs.
‘Waarom kijken Europeanen naar foto’s van Afrikanen’, vraagt de opa van Seydou, die ook dorpschef van Tatabanda is. De fotograaf antwoordt: ‘Europeanen hebben het gevoel dat ze in de loop van de evolutie iets hebben verloren. Ze voelen zich incompleet. Ze missen iets en ze hebben het gevoel dat ze dat in Afrika hebben achtergelaten.’ Een eind verder in de roman vraagt de fotograaf aan Seydou waarom hij zonodig naar Parijs moet. Hij krijgt een prachtig verhaal over een blank meisje te horen, maar dat verhaal staat stijf van de clichés die in Afrika leven over Europese vrouwen. Je voelt dat er meer aan de hand is, en dat blijkt ook.
Keer op keer blijkt Seydou veel meer te weten over Europa dan de professionele fotograaf over Afrika, en telkens weer wordt de lezer geconfronteerd met een inzicht dat geenszins nieuw is en toch verrast. Tijdens een felle confrontatie in Timboektoe schreeuwt Seydou zijn uiteindelijke drijfveer uit: ‘Hoop. Ik wil dat je me hoop geeft. Hoor je dat, stomme witte klootzak die je bent! Hoop! Hoop! Hoop! Weet je wel wat dat is?’ Bas Vlugt heeft met Transit een meeslepend verhaal geschreven dat over veel meer gaat dan over de actualiteit, en dat daardoor die actualiteit beter in perspectief plaatst.
Transit door Bas Vlugt is uitgegeven door 521 Uitgevers. 237 blzn. ISBN 978-90-499-4056-7

Ligt de Afrikaanse hemel in Barcelona? door Roos Willes verscheen in de serie MO*papers.