Zieke Salvadoranen krijgen geen uitkering meer

Eric Saúl Majano staart wezenloos naar het plafond van het overheidskantoor in San Salvador waar hij een arbeidsongeschiktheidsuitkering wil aanvragen. Sinds 2002 kan hij al niet meer werken als gevolg van schizofrenie. “Ik zie en hoor dingen die er niet zijn. Daarom kan ik niet werken”, zegt Majano (37), als hij even later de kamer van de arts weer verlaat.

Na de privatisering van de sociale zekerheid kregen veel mensen te horen dat hun handicap niet ernstig genoeg is om voor een uitkering in aanmerking te komen. Om in aanmerking te komen voor een gedeeltelijke uitkering, moet iemand voor minimaal 50 procent arbeidsongeschikt zijn. Voor een volledige uitkering moet dat 70 procent zijn.

Jarenlang procederen

Mensen die een uitkering aanvragen bij CCI, de overheidscommissie die aanvragen beoordeelt, zeggen dat het orgaan onder druk van verzekeringsmaatschappijen aanvragen afkeurt. 
 
“De CCI moet opkomen voor de belangen van mensen en niet voor die van bedrijven”, zegt Dinora Roldán (54). Ze lijdt aan epilepsie en spande in 1999 een rechtszaak aan tegen de CCI omdat ze maar voor 35 procent werd afgekeurd. Daardoor kwam ze niet in aanmerking voor een uitkering.

Roldáns zaak kwam uiteindelijk voor het Hooggerechtshof. Na een juridische strijd van twaalf jaar, kreeg ze deze maand voor het eerst een uitkering. Een volledige uitkering bedraagt 145 euro per maand. 

Sinds de privatisering in 1998 vallen 2 miljoen mensen, 37 procent van de bevolking, onder het nieuwe systeem. Een interessante kans voor pensioenfondsen en verzekeraars, die nu wettelijk verzekerd zijn van cliënten en premies innen. Alleen werknemers die ouder dan vijftig jaar waren in 1998, kregen hun uitkering nog via de oude openbare instituten.

Wettelijk gezien hebben verzekeringsbedrijven inspraak, maar geen officiële stem in beslissingen van de CCI. Werknemers stellen echter dat de bedrijven veel macht en invloed hebben bij de CCI.

‘Objectieve regels’

Mauricio Edgardo Canizales (37) vroeg in 2009 een uitkering aan, nadat hij bij een ongeluk zijn rug, bekken en een been brak. Hij heeft nog niets ontvangen. Canizales loopt nu mank en kan geen dingen tillen vanwege hevige rugpijn. Zijn oude werk als machineoperator kan hij daardoor onmogelijk weer oppakken.

In oktober 2009 weigerde de CCI hem een uitkering, omdat zijn behandeling en revalidatie nog niet afgerond waren. Nadat zijn revalidatie dit jaar was afgerond, diende Canizales opnieuw een aanvraag in. De CCI verklaarde hem voor 37 procent arbeidsongeschikt, wat betekent dat hij geen uitkering krijgt.

“Misschien krijg ik een uitkering als ik de volgende keer verlamd in een rolstoel langskom”, zegt hij verbitterd. “Ik kan al twee jaar niet werken en mijn gezin leeft van het inkomen van mijn vrouw.”

Iván Martínez, hoofd uitkeringen bij de CCI, ontkent dat verzekeringsmaatschappijen de besluitvorming beïnvloeden om er zelf beter van te worden. Volgens hem moet er een goede balans zijn tussen de behoeften van de werknemers en de financiële gezondheid van het systeem. “Die balans wordt gegarandeerd door objectieve regels over de mate waarin iemand arbeidsongeschiktheid moet zijn om voor een uitkering in aanmerking te komen.”