Zimbabwanen staan voor onzekere tijden

Net als in de oorlog, concludeert Mbuya Rukai Zikonyauswa uit het westelijke district Hurungwe, na afloop van president Mugabes jaarlijkse toespraak voor de regerende partij Zanu-PF. Zikonyauswa, die de toespraak via de televisie volgde, is van de generatie die in de jaren zeventig de onafhankelijkheidsstrijd van Zimbabwe meemaakte.

Afgevaardigden van de Zanu-PF kwamen begin deze maand in Masvingo bijeen voor hun jaarlijkse vergadering. Voorafgaand aan de bijeenkomst gingen geruchten dat president Mugabe mogelijk zou aankondigen af te treden. De Zimbabwaanse leider is al aan de macht sinds het land in 1980 onafhankelijk werd van Groot-Brittannië. Dat de 79-jarige oud-guerrillaleider voorlopig nog niet aan aftreden denkt, bleek al snel toen hij zijn toespraak begon. Ik dank u voor de steun aan deze regering en voor de boodschap die u daarmee heeft afgegeven aan degenen onder ons die denken dat het tijd is voor verandering. Zolang de bevolking mij deze taak toevertrouwt, heb ik een opdracht te vervullen. En die wil ik goed vervullen, aldus de president.

Politieke commentatoren stellen dat Mugabes kretologie elke hoop op dialoog met de oppositie smoort. Welshman Ncube, secretaris-generaal van de belangrijkste oppositiepartij Movement for Democratic Change (MDC), stelde dat Mugabe net als elke andere dictator nooit zal toegeven dat zijn gezag geen basis meer heeft. Een tiran zegt altijd dat hij alles onder controle heeft, zelfs al staat hij op het punt om op de vlucht te slaan of dreigt hij te worden verbannen.

Volgens Ncube was het afgelopen jaar het meest rampzalige jaar in de geschiedenis van Zimbabwe. Behalve dat de bevolking het door de belabberde economische situatie zwaar te verduren kreeg, werden buitenlandse journalisten systematisch tegengewerkt of het land uitgezet en kreeg Zimbabwes enige onafhankelijke krant, Daily News, een verschijningsverbod. Ook werden oppositieleden, vakbondsmensen en mensenrechtenactivisten gearresteerd en gemarteld. Alom wordt gevreesd dat duizenden kinderen binnenkort niet meer naar school kunnen omdat hun ouders de hoge schoolgelden niet kunnen betalen. Artsen en verplegend personeel waren de afgelopen maanden in staking om eisen voor hogere salariëring en betere werkomstandigheden kracht bij te zetten.
De inflatie in Zimbabwe steeg het afgelopen jaar naar een recordhoogte van 400 procent. Daarmee is het inflatiepercentage in het land een van de hoogste ter wereld.

Volgens Ncube zijn mensenrechtenorganisaties en de oppositie aangeslagen, maar nog steeds springlevend. Zij voelen zich gesteund door de Britse Gemenebest, de Europese Unie en Zuidelijk-Afrikaanse landen als Botswana en Mauritius. Eerder deze maand besloot het Gemenebest, een samenwerkingsverband van 54 staten die ooit onder Brits bestuur stonden, Zimbabwe te schorsen. Het land reageerde op het besluit door zich terug te trekken uit het Gemenebest.

Niettemin heeft de Zanu-PF volgens Ncube voor het eerst publiekelijk toegegeven dat er noodzaak tot politieke dialoog is. Een ontwikkeling die volgens hem een sprankje hoop biedt.

Volgens critici staan de opzegging van het lidmaatschap van de Gemenebest en president Mugabes omstreden landhervormingsprogramma elke economische vooruitgang in de weg. De landhervormingen begonnen in 2000 onder druk van oorlogsveteranen. Volgens de regering in Harare is inmiddels elf miljoen hectare grond van blanke boeren van eigenaar veranderd. Van de 4000 blanke boeren die Zimbabwe ruim drie jaar geleden telde, zijn er nog 400 over. De nieuwe, zwarte landeigenaren zouden door gebrek aan ervaring niet in staat zijn de landbouwopbrengsten op peil te houden. Na een periode van relatieve rust begon een paar maanden geleden opnieuw een golf van landonteigeningen.
Het Wereldvoedselprogramma (WFP) halveerde onlangs de voedselhulp aan zes Zuidelijk-Afrikaanse landen, inclusief Zimbabwe. Volgens de gevolmachtigde minister van Financiën Chris Kuruneri is het aantal Zimbabwanen dat voedselhulp nodig heeft, gestegen van zes naar acht miljoen.

De hoop op betere tijden in Zimbabwe was tot deze maand gevestigd op het aftreden van Mugabe, maar die hoop bleek ijdel. De Zuid-Afrikaanse president Thabo Mbeki blijft tot op heden enige Afrikaanse leider die verwoede pogingen doet de impasse tussen de regering Mugabe en de oppositie te doorbreken. Politieke commentatoren verwachten niet dat Mbeki’s pogingen enig effect zullen sorteren zolang Mugabe aanblijft.