Zuid-Afrika raakt misdaadimago niet kwijt

De dood van David Rattray, die vrijdag nabij zijn huis in koelen bloede werd vermoord, is een schok voor intellectueel Zuid-Afrika. Rattray (49) was een historische expert van de Anglo-Zulu oorlogen en persoonlijke vriend van de Britse prins Charles. Tot dusver heeft de politie in de zaak nog niemand gearresteerd.
Jaarlijks worden naar schatting 18.000 Zuid-Afrikanen, een gemiddelde van ongeveer vijftig per dag. De Zuid-Afrikaanse overheid is zich er maar al te goed van bewust dat het debat over de hoge misdaad en criminaliteit het imago van het land kan schaden, zeker nu het WK voetbal in 2010 dichterbij komt.
Daarom doet de Zuid-Afrikaanse regering alsof er geen vuiltje aan te lucht is. Een uitspraak van de minister van Buitenlandse Zaken, Aziz Pahad, maandag is daarvan een goed voorbeeld. Hij zei dat Zuid-Afrika niet zal toestaan dat “individuele incidenten” het land verlammen.
Ondertussen klinkt vanuit oppositiehoek de roep om een strengere aanpak van de misdaad steeds luider. “De moord op Rattray brengt de misdaad in Zuid-Afrika opnieuw onder de aandacht van de hele wereld”, zegt Pieter Mulder, leider van het Vrijheidsfront. Zijn partij voert campagne voor het herinvoeren van de doodstraf als een afschrikmiddel voor gewelddadige misdadigers. De doodstraf werd in 1995 afgeschaft.

848.000 slachtoffers per jaar

Mulder staaft zijn betoog met onrustwekkende cijfers. “In drie jaar tijd werden 2,5 miljoen mensen in Zuid-Afrika geconfronteerd met moord, poging tot moord en gewelddadige overvallen. Dat betekent meer dan 848.000 slachtoffers per jaar. Sinds 1994 werden 272.000 mensen vermoord. Het aantal overvallen is volgens statistieken van de politie met 8,3 procent gestegen. Dat maakt van Zuid-Afrika het meest onveilige land om in te wonen.”
Mulder dringt er bij president Thabo Mbeki op aan om niet langer verwarrende criminaliteitscijfers de wereld in te sturen. Zo verwerpt hij de opmerking van Mbeki dat de criminaliteit sinds het einde van de Apartheid in 1994 met tien procent is gedaald. “Op wereldvlak worden jaarlijks gemiddeld vijf op de 100.000 mensen vermoord, in Zuid-Afrika is dat acht keer meer. Het ergste is dat slechts tien procent van de gevallen voor de rechtbank komt. Dit is een ernstige crisis, die de overheid dringend moet erkennen.”

Politiebudget

Als oplossing suggereren critici om het politiebudget te verhogen, het aantal politieagenten op te drijven en hen meer opleiding en een betere uitrusting te geven. “De ministers rijden rond in een Mercedes Benz, maar de politie heeft vaak geen voertuigen om zich naar de plaats van de misdaad te begeven”, merk Mohamed Zain op, een zakenman die in Johannesburg woont.
De Zuid-Afrikaanse overheid verwijten dat ze niets doet, is de waarheid echter geweld aandoen. Zo kocht de provincie Gauteng (waarin Johannesburg en Pretoria liggen) begin dit jaar 250 politievoertuigen als onderdeel van het strategische veiligheidsplan voor 2006-2014.
Er wordt ook preventief gewerkt. Zo schakelt de overheid jongeren in als vrijwilligers voor gemeenschapswerk, zoals het bouwen van huizen of thuiszorg voor mensen die besmet zijn met HIV. Na afloop van dat vrijwilligerswerk krijgen de jongeren een certificaat waarmee ze de arbeidsmarkt op kunnen. Ondertussen houdt het hen weg van de illegaliteit en misdaad.
Zuid-Afrika heeft echter nog veel werk voor de boeg om zijn imago van onveilig land van zich af te gooien en de mensen het gevoel te geven dat ze er veilig op straat kunnen lopen. Vooral de toeristische sector vreest dat de moord op Rattray niet zonder gevolgen blijft. IPS (YD/PD)