Zuid-Afrika wil meer zwarte toeristische ondernemers

Het aantal buitenlandse toeristen in Zuid-Afrika steeg tussen 1994 en 2005 van 3,6 miljoen tot 7,3 miljoen per jaar, blijkt uit cijfers van Statistics South Africa (Stats SA), een overheidsinstelling. Toerisme droeg vorig jaar voor 8 procent bij aan het bruto binnenlands product (bbp) en zorgt voor 19 miljoen dollar aan buitenlandse inkomsten. De sector verschaft werk aan 1,2 miljoen mensen.

Maar in een land dat nog worstelt met de erfenis van de apartheid, betekenen die cijfers niet automatisch dat het hier gaat om een successtory. Het overgrote deel van de inkomsten uit toerisme komt niet terecht bij de zwarte bevolking, die grotendeels is uitgesloten van het bezit van bijvoorbeeld game farms (wildboerderijen).

“Talloze kleine ondernemers beheersen de toeristenindustrie. Ze maken van de boerderij die ze geërfd hebben een game farm en richten gastenverblijven in”, zegt Quentin Eister, voorzitter van de Toerisme Autoriteit in Vrijstaat, een van de negen provinciale toerismebureaus in Zuid-Afrika.

“De mensen die leden onder de apartheid, hebben geen bezittingen die ze kunnen gebruiken als borg om toeristische projecten op te zetten. Als ze daartoe wel in staat zijn, dan vallen ze in een aanzienlijk lagere inkomensgroep en worden ze gedwongen te werken in de townships, waar de opbrengst laag is. Er komen minder toeristen en de prijzen liggen er lager”, zegt Eister.

Het woord township verwijst naar gebieden die tijdens de apartheid afgebakend werden voor de zwarte bevolking. De townships lagen buiten de stedelijke centra, met de bedoeling rassenscheiding te bereiken. Tegenwoordig wonen er voor al armen in de townships. Er zijn weinig voorzieningen en attracties.

Gebrek aan bezit onder de zwarte bevolking weerspiegelt in de economie, een gevolg van de jarenlange racistische politiek waarin de bewegingsvrijheid van zwarten werd beperkt en onderwijs te wensen overliet. Daardoor werden hun kansen op werk in invloed verkleind.

Eister zegt dat er wel instituten zijn die zich inzetten voor ontwikkeling van de toeristenindustrie. Maar zij vragen van aanstaande ondernemers een eigen bijdrage van 40 tot 50 procent in de investeringen en dat zou voor zwarte ondernemers niet op te brengen zijn. “Als we willen dat meer mensen kansen krijgen in de toeristenindustrie, dan zou een eigen investering van 20 procent realistischer zijn”, zegt hij.

Twee jaar geleden stelde minister Marthinus van Schalkwyk een Toeristische Raad in die moet werken aan betere participatie van de zwarte bevolking in de toeristische sector. “Toerisme is de sector waar tot nu toe het minst is veranderd als het gaat om participatie van de zwarte bevolking”, zegt Tami Sokutu, voorzitter van de raad.

De raad heeft volgens Sokutu de opdracht gekregen ervoor te zorgen dat in 21 procent van de toeristische sector in 2009 in handen is van zwarten. In 2010 zal de toeristenindustrie in Zuid-Afrika extra in de kijker staan, omdat het land dan gastheer is van het WK-voetbal. (JS)