“Zwakke Abbas zorgt voor radicalisering van militanten’

Begin dit jaar werkte de commandant in kwestie zich aan die zelfde telefoon uit de naad om bij de fundamentalisten van Hamas en Islamitische Jihad aan te dringen op een staakt-het-vuren. Daar is nu geen sprake meer van. De drie militante groepen wedijveren nu met mekaar om zoveel mogelijk schade toe te brengen aan het vredesproces. Drie weken na de aanstelling van Mahmoud Abbas, die hier steevast over de tong gaat als Abu Mazen, hebben militanten al zes zelfmoordaanslagen uitgevoerd. Dat is meer dan in het half jaar voordien.

De betrokkenheid van de Al Aqsa-brigades, die gelinkt zijn met de Fatah-beweging van Arafat en Abbas, in het recente geweld is opmerkelijk. In tegenstelling tot Hamas en Jihad, is Fatah niet gekant tegen Abbas. Maar we moeten onszelf verdedigen, zegt de commandant zwakjes. Hij verwijst naar de groeiende populariteit van Hamas en Jihad bij elke nieuwe bomaanslag. Fatah blijft terrein verliezen op de radicalere stromingen.

De Al Aqsa-commandant geeft daarmee impliciet toe dat de interne populariteit - en machtsstrijd - onder de Palestijnse groeperingen een grote rol speelt in de gewelddadige dynamiek. Volgens hem is de eerste verklaring voor het nieuwe geweld vooral de Israëlische houding in de onderhandelingen. Er is enorm veel frustratie aan Palestijnse zijde. We hebben het gevoel dat we al het mogelijke gedaan hebben om de ‘roadmap’ (het jongste internationale vredesplan) te doen slagen, zelfs voor het plan officieel werd voorgesteld. De weigering van Israël (om de vredesbesprekingen voort te zetten als de Palestijnse Autoriteit het geweld niet stopt) maakt het erg moeilijk voor mensen als mij, die de diplomatieke weg een kans wil geven, zegt de Al Aqsa-commandant.

Sommige Palestijnse analisten zien naast het kwakkelende vredesproces nog een andere reden voor de radicalisering van Al Aqsa en Fatah. De brigades voelen dat ze niet kunnen rekenen op de premier om hun belangen te verdedigen en dus kiezen ze voor een radicalere koers. De aanstelling van de nieuwe Palestijnse premier compliceert ook de verhouding tussen de Palestijnse Autoriteit en de andere militante groepen. Abbas vormt zeker een beletsel voor de Palestijnse Autoriteit om militanten te gaan arresteren, zegt Ahmad Qatamish, een analist in Ramallah die nauwe banden heeft met de Palestijnse Bevrijdingsorganisatie PLO. Hij gelooft dat het tot een ware Palestijnse burgeroorlog komt als Abbas Hamas zou aanpakken. Het is waar dat Hamas altijd heeft gezegd dat te willen vermijden, zegt Qatamish. Maar dat was toen Arafat nog aan het roer stond. Hamas heeft geen respect voor Abu Mazen. Ze vergelijken zijn populariteit met hun aanhang en concluderen dat hij een niemendalletje is.

Arafat zelf houdt zich op dit moment liever ver van de onderhandelingen, zegt Qatamish. Hij kijkt de kat uit de boom en wacht op de val van Abbas, die door Israël en de VS wordt beschouwd als zijn opvolger.

Azzam Al Ahmad, één van de minister in Abbas’ nieuwe kabinet die dicht bij Arafat zou staan, ontkent dat in alle toonaarden. Arafat en Abu Mazen zijn het over alles eens. Er is geen sprake van wedijver tussen de twee. Iedereen weet dat Arafat nog steeds de onderhandelingen stuurt. Hij is de voorzitter van de PLO, en Abu Mazen slechts secretaris-generaal. Het is de PLO die telt, niet de Palestijnse Autoriteit.

Wat de repressie van de militanten echt in de weg staat, zegt minister Al Ahmad, is niet de zogenaamd zwakke positie van Abbas. De Israëli’s hebben onze veiligheidsdiensten vernietigd en bezetten onze steden. Hoe kunnen we zo optreden?