Zweedse journalisten riskeren jaren Ethiopische cel

In het begin van de zomer werden de Zweedse fotograaf Johan Persson (van wie MO* fotoreportages publiceerde) en journalist Martin Schibbye gearresteerd in de Ogaden provincie in Oost-Ethiopië aan de grens met Somalië, samen met twee leden van de ONLF militie die vechten voor een onafhankelijke Ogadenregio. Tientallen andere ONLF leden lieten het leven tijdens diezelfde confrontatie met de Ethiopische strijdkrachten.

Persson en Schibbye kwamen er vanaf met lichte verwondingen, maar ze worden sindsdien vastgehouden op beschuldiging van ‘associatie met en het helpen van een terroristische organisatie’. Op dinsdag 18 oktober vond de eerste hoorzitting plaats in de Ethiopische hoofdstad Addis Abeba. Omdat de twee ONLF-ers geen advocaten voordroegen, werd de zitting verschoven met twee dagen tot donderdag 20 oktober. Ze kregen een advocaat toegewezen door de staat. MO* woonde een deel van de zitting bij en nam poolshoogte van de situatie bij enkele aanwezigen.

Europese diplomatie

De zitting was open voor het publiek, enkel foto- en videocamera’s moeten aan de ingang worden achtergelaten. Persson en Schibbye stonden vooraan aan de rechterzijde en zagen er in hun maatpak gezond maar lichtelijk verveeld uit. De lange speech van de rechter was in het Amharisch en werd in twee minuten samengevat in het Engels door een vertaler. In de relatief kleine rechtszaal zat een vijfentwintigtal Europeanen. ‘Er is een grote solidariteit onder de Europese ambassades rond deze zaak’, zegt een medewerker van de Belgische ambassade ’s ochtends aan de telefoon. ‘Gezien de gevoeligheid van deze zaak zijn we echter overeengekomen dat enkel de Zweedse ambassade hierover het woord neemt.’

Zweedse ambassadeur Jens Odlander is optimistisch noch pessimistisch: ‘We hebben akte genomen van de hoorzitting vandaag. Hun advocaten zijn misnoegd dat het bewijsmateriaal enkel zal getoond worden tijdens de volgende zitting ‘at exhibitum’, zoals je allicht kent van de Amerikaanse films. Ze zouden liever eerder toegang hebben tot het bewijsmateriaal. De Zweedse overheid van haar kant is nog steeds van mening dat de Ethiopische politie een fout maakte door hen op te pakken als terroristen. Maar we blijven hopen op een oplossing, want daar is nog steeds ruimte voor. De politieke communicatiekanalen met de Ethiopische overheid zijn open en werken goed.’

Dura lex sed lex?

Via hun advocaten geven Persson en Schibbye toe dat ze inderdaad het Ethiopische grondgebied op illegale wijze betraden, en verontschuldigen zich hiervoor. Op de terrorisme aanklacht pleiten ze echter onschuldig. Yonas Merga, senior journalist van de Ethiopische krant The Report legt uit hoe de terrorismewet slechts een vijftal maand geleden werd ingevoerd door de Ethiopische overheid.

Die wetgeving, geschoeid op de leest van de Britse anti-terrorisme wet, maar aangepast aan de Ethiopische situatie, viseert journalisten specifiek volgens Merga. ‘De wet stelt dat een journalist wiens werk het volk terroriseert, of mensen aanzet tot terrorisme, twintig jaar tot levenslang of de doodstraf kan krijgen.’ Hij merkt op dat het volk zich nooit zal aanmelden als geterroriseerd door een artikel en dat het dus de overheid zelf zal zijn die zal bepalen wat onder deze wet valt of niet.

De Ethiopische eerste minister gaf tijdens zijn toespraak bij de opening van het parlementaire jaar vandaag bovendien aan dat er over twee weken met harde hand opgetreden zal worden tegen journalisten die verbonden zijn aan groeperingen zoals de ONLF (Ogaden), de OLF (Oromi) of de Ginbet 7 (gelinkt aan de verkiezingsprotesten van 2005). ‘Maar ze kijken niet naar wat je doet als journalist’, zegt Merga, die zelf van de Oromi regio is, ‘maar naar je achtergrond.’

Op 1 november is er een nieuwe zitting in de Persson en Schibbye zaak. De aanklagers zullen hun zaak maken, waarop de rechter zal bepalen of het bewijsmateriaal voldoende is om de zaak ontvankelijk te verklaren. De kans dat het op een vrijspraak zal uitdraaien wordt zeer klein geacht.