‘Ze beschikken niet over de nodige competenties’

‘Ze beschikken niet over de juiste competenties’, een zin die ik al te vaak hoor wanneer we spreken over de rol die mensen met een migratieachtergrond (niet) invullen op onze arbeidsmarkt. Maar hoe verklaar je dan dat de kloof tussen de tewerkstellingsgraad van personen met een migratiegeschiedenis en witte Vlamingen net groter is bij de hooggeschoolden?!

Hoogopgeleide personen met een migratieachtergrond moeten bovendien langer zoeken naar een job dan autochtonen met dezelfde opleidingsgraad en werken op lagere niveaus. Veel te gemakkelijk wordt voorbijgegaan aan de onderliggende, structurele drempels en uitsluitingsmechanismen. Die zijn complexer en daardoor moeilijker vatbaar van aard.

Het huidig beleid legt de nadruk op individuele verantwoordelijkheid, ‘Wie zijn best doet, krijgt alle kansen’. Achterstelling wordt zo een individuele tekortkoming.

Mensen met een migratieachtergrond nemen een te groot aandeel in de werkloosheidscijfers en in de inactiviteit. De cijfers zijn bekend, België bevindt zich achteraan het Europese peloton als het gaat over de werkzaamheidsgraad van personen met een niet-EU nationaliteit op onze arbeidsmarkt. Het huidig beleid legt de nadruk op individuele verantwoordelijkheid, ‘Wie zijn best doet, krijgt alle kansen’. Achterstelling wordt zo een individuele tekortkoming. Structurele drempels worden geminimaliseerd. Net hier schuilt voor mij een groot gevaar voor onze arbeidsmarkt en samenleving. Een complexe realiteit, vraagt om een complexere aanpak.

We zien vandaag een mismatch tussen openstaande vacatures en werkzoekenden. Wanneer mensen niet beschikken over de juiste competenties is een focus op opleidingstrajecten op zijn plaats. Voor een aantal (knelpunt)beroepen zijn investeringen in technische kennis nodig. Het is echter minstens even belangrijk uitsluitingsmechanismen te erkennen. We leven niet in een perfecte meritocratie, waarin competenties objectief zijn en objectief beoordeeld worden. Discriminatie, culturele en sociale bias kruipen bewust, maar vaak ook onbewust in aanwervingsprocedures en vinden hun weg naar onze werkvloer. Een systeemfout die we absoluut niet mogen nalaten te corrigeren.

Competenties =/= “Witte” competenties

Competenties en talenten van werknemers centraal stellen, kan ik alleen maar toejuichen. De uitdaging zit hem er vandaag in om deze competenties te herkennen in een complexere en meer diverse realiteit. We moeten er ons bijvoorbeeld van bewust zijn dat het toewijzen van talent aan een persoon geen objectief proces is. Wat we als talent percipiëren of bestempelen, wordt beïnvloed door ons eigen referentiekader. Wanneer we zoeken naar iemand met de juiste attitudes, gedragingen en gewoontes, zullen we vaak iemand uitkiezen die aansluit bij onze eigen attitudes, gedragingen en gewoontes. Mensen zijn geneigd om hun gelijken aan te werven en competenties te herkennen in wat ze gewoon zijn.

Lees ook

Het diversiteitsrapport van Muyters: geslaagd voor tewerkstelling, gebuisd voor diversiteit

Zelfs als een individu over de nodige competenties beschikt of deze ontwikkelt, dan nog zullen discriminatie, sociale en culturele bias zijn kansen op de arbeidsmarkt beknotten.

Gevolg is het bevoordelen van bepaalde socio-demografische groepen en een vicieuze cirkel waarbij talent van wie afwijkt van deze subjectieve maatstaf al te snel opzij geduwd wordt. Een witte werkvloer, waar al decennia lang geen diversiteit zit in het personeelsbestand, zal actief moeten inzetten op het erkennen van deze cirkel om deze te kunnen doorbreken.

Deze (bijna afgelopen) legislatuur heeft ingezet op het centraal stellen van individueel talent, maar heeft nagelaten om bedrijven uit te dagen, te versterken en te verbinden om werk te maken van diverse werkvloeren door structurele drempels weg te werken. Een individu kan over de nodige competenties beschikken of deze ontwikkelen, dan nog zullen discriminatie, sociale en culturele bias zijn kansen op de arbeidsmarkt beknotten.

Vandaar mijn oproep naar de volgende beleidsmakers: Waardeer, erken, en versterk waar nodig competenties van mensen met een migratiegeschiedenis. Zet tegelijk in op het creëren van een arbeidsmarkt waarbij bedrijven en organisaties werk maken van een evenredige arbeidsdeelname aan de hand van concrete positieve actieplannen die de structurele achterstand eindelijk helpt tackelen, wars van de sociale-culturele bias; die werk maken van een echt begrip van competenties ook van deze die buiten de conventionele “witte” kaders treden. En maak werk van een effectieve aanpak van discriminatie.

Hopelijk vieren wij volgende keer 1 mei als de dag van de arbeid…voor iedereen.