‘Trage journalistiek moet ook zijn plek vinden op TikTok’

Dit jaar prijkt de naam MO* precies 20 jaar op de cover van uw favoriete mondiale magazine. Voor die verjaardag duikt oud-hoofdredacteur Gie Goris in het rijkgevulde archief. Hij pikt er een thema uit, dit keer 'trage journalistiek', en gooit het voor de voeten van Jonathan Hendrickx (29), die zich engageert in de raad van bestuur van de uitgever van MO*. Omdat het verleden nooit zo relevant was voor de toekomst als nu.

‘MO* kiest voor slow journalism’, stelt de strategienota die het bestuur van MO* vastlegde voor 2023-2028. Wat dat betekent, wordt ook toegelicht: ‘De nadruk leggen op onderzoek naar en duiding van de actualiteit. Onderbelichte maar maatschappelijk relevante tendensen en realiteiten toegankelijk maken. In de mate van het mogelijke geen verhalen over mensen te vertellen zonder hen aan het woord te laten en te betrekken in het gesprek. Complexe realiteiten vertalen in herkenbare en concrete verhalen die betrokkenheid en hoop stimuleren.’

Ook twintig jaar geleden was afstand houden van de actualiteit en de dominante nieuwsverhalen al een heel bewuste keuze.

Wat opvalt: trage journalistiek ziet vaak sneller wat er echt toe doet. Door niet achter elke rel of beroemdheid aan te lopen, houdt de MO*redactie zicht op grote bewegingen, onderhuidse spanningen of ingewikkelde processen. Wanneer MO* thema’s, reportages of onderzoeken plant die op dat moment ingaan tegen de “wetten” van media en publieksaandacht, blijken die bij publicatie dikwijls heel actueel. Niet omdat de MO*redactie een kristallen bol heeft, maar omdat nieuws altijd het resultaat is van een lange voorgeschiedenis. Journalisten die focussen op de lange termijn, zien dat nieuws dan ook beter aankomen.

Hoezeer de nieuwscyclus ook versneld en verhevigd is de voorbije decennia, toch blijken de grote uitdagingen verrassend standvastig.

In september 2008 bijvoorbeeld pakte MO* uit met een cover waarop de vraag stond: ‘Hoe krijgt de échte wereld opnieuw vat op de financiële markten?’ ‘Meer en meer berokkent de geldsector schade’, schreef John Vandaele in zijn analyse daarover. ‘De almaar uitdeinende hypotheekcrisis weegt zwaar op de reële economie.’ Het artikel verscheen tien dagen voor Lehmann Brothers de boeken neerlegde en was anderhalve maand eerder afgewerkt.

Nog een opvallende vaststelling als ik die editie, MO*57, opnieuw doorblader: hoezeer de nieuwscyclus ook versneld en verhevigd is de voorbije decennia, toch blijken de grote uitdagingen verrassend standvastig. Het nummer bevatte artikels over de Europese weigering om Irakese vluchtelingen te hervestigen, over een Europese migratiepost in Mali (‘een vooruitgeschoven wachttoren van Fort Europa’), over de zoektocht naar verplegend personeel in Oost-Europa, over het lot van arbeidsmigranten in de Verenigde Arabische Emiraten…

En mijn voorwoord besloot ik vijftien jaar geleden met de vraag wat de grote politieke partijen nu gaan doen: ‘Kiezen zij voor conflict en scheiding, of voor samenhang en solidariteit?’

Trage journalistiek op TikTok?

Jonathan Hendrickx (29) is een van de vier jongeren die dit jaar aan boord kwamen van het bestuur van de uitgever van MO*, Wereldmediahuis vzw. Als kind was hij al gefascineerd door journalistiek en droomde hij van een toekomst op de tv-nieuwsdienst. Door toeval ruilde hij die ambitie later in voor een academische carrière aan de VUB, waarin hij zich verdiept in media.

Via stages en observaties leerde hij de redacties kennen van de VRT-nieuwsdienst, Gazet van Antwerpen, Het Nieuwsblad… en nu ook die van MO*. En als hij aan al die ervaringen één zaak overhoudt, dan is het een sterk geloof in de kracht van Vlaamse media.

Hij groeide op met media die steeds meer digitaal werden, dachten en planden: ‘We kunnen steeds beter meten hoe vaak, hoe lang en hoe ver artikels gelezen worden. Dat leidt overal tot een debat over journalistieke en redactionele keuzes, maar gelukkig zijn we intussen het clickbaitstadium al voorbij.’

De grote schermen met grafieken over lezersbereik ziet hij op alle grote redactievloeren. Maar de aandacht voor de maatschappelijke opdracht van media of de keuze voor meer divers nieuws, die ontbreekt al te vaak. Gelukkig niet bij MO* (waar – toeval? – ook geen groot scherm op de redactie hangt).

‘Goede journalistiek holt niet van het ene incident naar het andere, maar blijft de grote uitdagingen volgen’

Kiezen voor trage journalistiek blijft voor MO* bijzonder relevant, vindt Jonathan. ‘Dat levert meer nuance en inzicht op, want de artikels zijn beter gerijpt. Dat voel je ook echt.’ Hij definieert MO* spontaan als magazine, ook al kozen we een decennium geleden al voor een online first-strategie.

‘Uiteraard moet MO* eenzelfde lijn aanhouden, ongeacht de vorm waarin de informatie aangeboden wordt. Het gedrukte magazine is een blijver, al is het een vorm van luxe aan het worden. Daarnaast is de brede toegankelijkheid van de mondiale journalistiek online een grote meerwaarde. En ik ben blij dat MO* ook inzet op de nieuwe platformen of formats, zoals TikTok en podcasts.’

Riskeert MO* zijn identiteit als traag en doordacht medium niet door zich in de snelle wereld van TikTok en Instagram te begeven? Jonathan denkt van niet. ‘Op dit moment zijn die platformen vooral een plek om te experimenteren: hoe verpak je de informatie zo dat ze in een algoritmische omgeving zoveel mogelijk lezers bereikt? Dat is een zoektocht naar een balans tussen traag en diep, en snel en aantrekkelijk.’

Uiteraard bieden die nieuwe omgevingen niet enkel mogelijkheden, maar komen ze ook met hun eigen gevaren: ‘Worden media niet te afhankelijk van de grote techbedrijven?’ De vraag stellen is in dit geval ook ze beantwoorden. Anderzijds blijft het bereik dat ze kunnen bieden te aantrekkelijk om links te laten liggen.’

De opvallend actuele thema’s uit het magazine van september 2008 verrassen Jonathan niet. Voor een onderzoek neemt hij momenteel kranten uit de jaren ’80 en ’90 door, en de hele tijd heeft hij het gevoel dat de namen en de details wel veranderen, maar de grote thema’s niet. ‘Goede journalistiek holt niet van het ene incident naar het andere, maar blijft de grote uitdagingen volgen, met telkens nieuwe verhalen, onderzoeken of invalshoeken. Een medium dat die opdracht ter harte neemt, geeft zijn publiek ook het gevoel dat het greep kan krijgen op de realiteit. Herkenbaarheid en herhaling zijn eerder een kracht dan een zwakte.’

Dit artikel werd geschreven voor het herfstnummer van MO*magazine. Vind je dit artikel waardevol? Word dan proMO* voor slechts 4,60 euro per maand en help ons dit journalistieke project mogelijk maken, zonder betaalmuur, voor iedereen. Als proMO* ontvang je het magazine in je brievenbus én geniet je tal van andere voordelen.