Antihomowetten in opmars in Afrika

Een nieuw rapport van Amnesty International stelt vast dat over het hele Afrikaanse continent opvallend veel discriminerende wetgeving gericht tegen lgbtqi+-personen wordt ingevoerd of in de pijplijn zit.

De mensenrechtenorganisatie documenteert hoe in minstens twaalf landen de wet wordt ingeschakeld om holebi’s en transgenders te viseren en te discrimineren. In sommige gevallen gaat het om nieuwe wetgeving waardoor leden van de lgbtqi+-gemeenschap daadwerkelijk vervolgd kunnen worden. In andere landen gebeurt de discriminatie op een meer subtiele manier, waarbij obstakels worden opgeworpen voor de uitoefening van hun juridische en sociale rechten.

In heel Afrika is er volgens het rapport sprake van een groeiend homo- en transfoob sentiment dat tot uiting komt in de justitie.

‘Willekeurige arrestaties en detenties zijn helaas alledaags geworden, waarbij simpelweg jezelf zijn gezien wordt als een criminele overtreding’, zegt Tigere Chagutah, verantwoordelijk voor Oost- en Zuidelijk Afrika bij Amnesty International. ‘Op sommige plaatsen doemt de doodstraf op als een angstaanjagend spookbeeld, een buitengewoon onrechtvaardige straf voor mensen die gewoon willen zijn wie ze zijn.’

Chagutah heeft het over ‘een diepe crisis van homofobe wetgeving’.

Wetten als wapens

Maar liefst 31 van de 54 Afrikaanse landen criminaliseren homoseksuele activiteiten met wederzijdse toestemming. Volgens het rapport was er het afgelopen jaar bovendien een duidelijke trend waar te nemen waarbij bestaande wetten verstrengd zijn. In Oeganda was homoseksuele activiteit al illegaal, maar is de situatie in 2023 nog verslechterd door de invoering van een even controversiële als draconische antihomowet.

Amnesty laat weten dat er in verschillende landen over het hele continent soortgelijke wetgeving op het punt staat goedgekeurd te worden.

Zo kan de situatie voor homo’s en transgenders in Ghana nog precairder worden dan ze al is, als het Ghanese parlement doorzet met een van de strengste anti-lgtbqi+-wetten op het continent. Het wetsvoorstel eist onder meer drie tot vijf jaar celstraf voor iedere Ghanees die zich identificeert als homo, trans of queer.

In Kenia beraadt het parlement zich over een voorstel getiteld Family Protection Bill. Dat zou fundamentele burgerlijke vrijheden zoals het recht op privacy, de vrijheid van vergadering en de toegang tot seksuele en reproductieve gezondheidsdiensten inperken voor lgbtqi+’ers.

Ook in onder meer Zambia en Nigeria is er volgens het rapport een verontrustende toename van homofobe sentimenten, dat tot uiting komt in zowel de wetgeving als in culturele normen en waarden.

Mensenrechten

Amnesty International roept Afrikaanse landen op om wetgeving en voorstellen te schrappen die in strijd zijn met de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. De organisatie wijst er ook op dat homofobe sentimenten een duidelijke tegenstelling vormen met de normen en waarden die de Afrikaanse Unie vooropstelt.

‘De uitdagingen waarmee lgbtqi+-mensen in Afrika worden geconfronteerd, reiken verder dan de juridische sfeer’, zegt Samira Daoud, regiodirecteur voor West- en Centraal-Afrika bij Amnesty.

‘Er wordt een diepgaande strijd om de harten en geesten van de samenleving gevoerd. Echter, het misbruik van de wet vergroot zonder twijfel hun kwetsbaarheid, waardoor de nood aan gecoördineerde regionale en internationale interventie groot is.’