Aziatische samenwerking rond rivieren hard nodig - toekomst van miljard mensen op het spel

Er is dringend behoefte aan betere samenwerking om de gevolgen van de klimaatcrisis op drie belangrijke rivieren in Zuid-Azië te temperen, zeggen experts. De Brahmaputra, de Indus en de Ganges bieden voedsel en water aan bijna een miljard mensen.

In verschillende rapporten roepen wetenschappers op tot gezamenlijke actie rond wat zij zien als een gebrek aan planning, onderzoek, samenwerking en de uitwisseling van gegevens in de stroomgebieden. Ze benadrukken de groeiende druk op de watervoorraden in de Hindu Kush Himalaya-regio, zowel door de bevolkingsgroei als de stijgende temperaturen.

De rapporten, uitgebracht door het International Centre for Integrated Mountain Development en het Australian Water Partnership, benadrukken dat samenwerking tussen de landen die langs de rivieren liggen van cruciaal belang is voor een duurzame energiestrategie, waterveiligheid en rampenbestendigheid.

De huidige aanpak daarentegen vergroot net het risico op destabilisatie en crisis, zeggen ze.

‘Waterveiligheid is te lang bekeken als een nulsomspel’, zegt Russell Rollason, hoofdauteur van het Indus-rapport. ‘Maar uit dit onderzoek blijkt dat het voor landen en spelers met uiteenlopende belangen wel mogelijk is gebieden te vinden waar samengewerkt kan worden: om kwetsbare gemeenschappen en biodiverse ecosystemen te beschermen en de economie te laten groeien.’

Verschillende uitdagingen

Het rapport over de Brahmaputra wijst op een aantal uitdagingen, waaronder versterking van de institutionele capaciteit, bevordering van onderzoek en monitoring, en de implementatie van beschermingsmaatregelen tegen overstromingen.

De analyses van de Indus en de Ganges benadrukken de toenemende concurrentie om waterkracht, de toenemende voedsel- en wateronzekerheid en het gebrek aan data.

Maar elk van de drie rapporten wijst op de noodzaak om via wetenschap het vertrouwen op te bouwen, het beheer van stroomgebieden te verbeteren en de klimaatbestendigheid te vergroten.

‘Een gemeenschappelijk thema in al deze stroomgebieden is het gebrek aan samenwerking’, zegt Anamika Barua, hoogleraar Ecologische Economie aan het Indian Institute of Technology Guwahati. ‘De betrokken landen moeten zo snel mogelijk ernstig aan de slag met gezamenlijke actie. Maar om dat te laten gebeuren, moet de wetenschappelijke gemeenschap - met hulp van de media - positieve verhalen rond de stroomgebieden creëren.’

Open dialoog

De analyse roept op tot nieuwe vormen van samenwerking op basis van ‘geïntegreerd stroomgebiedbeheer’ (IRBM). Daarbij wordt rivierplanning vanuit een brede benadering gezien en worden kwalitatieve, betrouwbare gegevens gedeeld over de beschikbaarheid van water, biodiversiteit, vervuiling en andere indicatoren van ecologische gezondheid, maar ook over risico’s zoals natuurrampen.

Bij de gesprekken rond water worden ook meer belanghebbenden betrokken, met name lokale, inheemse en kwetsbare gemeenschappen. De rapporten noemen het Mekongbekken als een voorbeeld van zo’n succesvolle samenwerking.

Indus en Ganges

‘Veranderingen in de neerslag, de kwetsbaarheid voor catastrofes en de toegenomen variabiliteit in de beschikbaarheid van water zullen alle landen langs de Indus treffen: Afghanistan, China, India en Pakistan’, aldus het Indus-rapport.

‘Rampzalige overstromingen komen nu al jaarlijks voor, en tijdens het droge seizoen zijn waterschaarste en droogtes al gebruikelijk.’

Het voegt eraan toe dat in India en Pakistan, waar de watervoorziening al onder druk staat en de opslagcapaciteit laag is, de vraag naar water tegen 2047 naar verwachting met de helft zal toenemen, waarbij klimaatverandering alleen al verantwoordelijk is voor tot 15 procent van de stijgende vraag.

Iets minder dan de helft van de Indiase bevolking en bijna alle 29 miljoen inwoners van Nepal wonen in het stroomgebied van de Ganges, net als miljoenen in Bangladesh.

‘Sommige van de armste en meest gemarginaliseerde bevolkingsgroepen van Zuid-Azië leven aan de oevers van de rivier en zijn voor hun levensonderhoud afhankelijk van de rivier voor visserij, toerisme en ecosysteemdiensten’, stelt het Ganges-rapport.

‘Rampzalige overstromingen komen nu al jaarlijks voor, en tijdens het droge seizoen zijn waterschaarste en droogtes al gebruikelijk. Beide zullen waarschijnlijk toenemen in zowel frequentie als ernst, door de klimaatverandering.’

Brahmaputra

Van de Brahmaputra hangen 114 miljoen mensen af voor watervoorziening, elektriciteit, landbouw en visserij: 58 miljoen in Bangladesh, 39 miljoen in India, 16 miljoen in China en 700.000 in Bhutan.

Het is ‘een van de meest dichtbevolkte en minst ontwikkelde zones ter wereld’, zeggen de onderzoekers. De stijgende vraag naar voedsel, energie en water in de stroomlanden verhoogt de druk op de rivier en de biodiversiteit voortdurend.

Een afzonderlijk rapport door de Unesco waarschuwt dat spanningen rond water conflicten wereldwijd aanwakkeren. Het dringt er bij de landen op aan om de samenwerking te vergroten en grensoverschrijdende akkoorden af te sluiten om de vrede te bewaren.

Terwijl er wereldwijd meer dan 3 miljard mensen afhankelijk zijn van grensoverschrijdende rivieren, hebben nog maar 24 landen dergelijke akkoorden afgesloten voor al hun water, stelt het rapport.

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen bij IPS-partner Scidev.net.