Bedrijven geven deels openheid over conflictmineralen

De opbrengsten van mineralen uit deze regio worden vaak gebruikt om conflicten te financieren. Begin deze week was de deadline voor de rapportages, de eerste concrete resultaten van een provisie die in 2010 werd aangenomen door het Amerikaanse Congres. De openheid over de herkomst van de mineralen moet bijdragen aan een oplossing voor de burgeroorlog in de Democratische Republiek Congo (DRC).

De details van de wet zijn het doelwit van rechtszaken, aangezien bedrijven en lobbygroepen waarschuwen dat rapportages moeilijk te realiseren zijn en zelfs ongrondwettelijk. Desondanks hadden de meeste bedrijven waarvan dat werd verwacht, dinsdag een rapport ingediend. Deze rapporten zijn openbaar.

Elektronica-industrie

“Het is een historische dag”, zegt Sasha Lezhnev, beleidsanalist bij het project Enough, een waakhond in Washington. “Vijf jaar geleden stond deze kwestie bij niemand op de radar. Nu kunnen consumenten uitzoeken wat er in een product zit. Veel mensen wisten waarschijnlijk al hoe bedrijven zoals Apple, Intel en HP werkten. Zij zijn behoorlijk proactief in deze kwestie. Maar niemand wist wat bedrijven zoals Walmart of General Motors deden.”

In 2009 erkende de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties formeel dat inkomsten uit mijnbouw gewapende conflicten aanjoegen in oostelijk Congo. De elektronica-industrie is een van de belangrijkste gebruikers van deze grondstoffen, waaronder tin, tantalium, wolfraam en goud.

Sinds 2009 kregen 95 mijnen in DRC het label ‘conflictvrij’. Twee derde van de tin-, tantalium-, en wolfraammijnen in het oosten van het land gedemilitariseerd. Goudmijnen blijven echter een aanzienlijk probleem. Project Enough en andere activisten roepen dan ook met name de juwelenindustrie op om de herkomst van goud beter te controleren.

Vage rapporten

De nieuwe richtlijnen in de VS verplichten beursgenoteerde bedrijven om jaarlijks te rapporteren over hun pogingen producten te maken zonder conflictmineralen. Een paar duizend Amerikaanse bedrijven zouden, waarschijnlijk onbewust, producten verkopen die conflictmineralen bevatten.

Het gaat dan niet alleen om fabrikanten, maar ook om bedrijven die grote hoeveelheden producten doorverkopen, zoals Walmart. In de rapportage van dit jaar zegt Walmart dat het een type bril verkoopt dat vermoedelijk tantalium bevat uit een conflictgebied. Ook zouden diverse soorten sieraden ‘fout goud’ bevatten.

De meeste bedrijven geven echter geen volledige openheid van zaken. Microsoft stelt bijvoorbeeld dat het “de mogelijkheid niet kan uitsluiten” dat zijn producten conflictmineralen bevatten, maar ook dat het nog niet in staat is geweest alle informatie te verkrijgen over de “uitgebreide en ingewikkelde” toeleveringsketen.

“In het algemeen zijn we erg teleurgesteld over de vaagheid van de rapporten. Er ontbreekt veel informatie over processen”, zegt Carly Oboth, beleidsadviseur bij Global Witness, een waakhond die zich inzet voor regulering van de mineralenindustrie. Oboth stelt dat veel bedrijven beweren dat de gebruikte mineralen ‘conflictvrij’ of ‘niet tot conflicten herleidbaar’ zijn, maar dat ze niet laten zien hoe ze tot die conclusie komen.

Concurrentie

Voor veel bedrijven die hun toeleveringsketen doorlichten, zijn de metaalsmelterijen – waar ruwe materialen worden omgesmolten in werkbare producten – een ondoorzichtige schakel in de keten. Het Conflict-Free Smelter Programme, een initiatief vanuit de industrie, heeft tot nu toe 40 procent van de smelters in de wereld gecertificeerd, volgens Project Enough.

Oboth van Global Witness stelt echter dat veel bedrijven slechts vaststellen dat hun toeleveranciers deze certificering hebben, en verder niets controleren. “Wat we willen, is dat ze betrokken blijven”, zegt ze. “Intel bijvoorbeeld, bezoekt smelterijen om te controleren hoe ze werken en risico’s identificeren.”

Intel, fabrikant van microprocessors, is in veel opzichten het meest proactieve bedrijf als het gaat om conflictmineralen. In januari kwam Intel met het eerste ‘conflictvrije’ product. Al voor de recente deadline om een rapport in te dienen, had Intel als enige bedrijf een volledig rapport gepubliceerd over zijn toeleveringsketens.