Chileense mijnbouw snakt naar water

Het gaat om drie projecten: Aquatacama (van Franse investeerders), Vía Hídrica del Norte (van het Chileens-Spaans consortium Euro Engineering Group) en Sirius (Chileense eigendom). De bouwplannen voor de projecten liggen klaar, maar ze werden nog niet goedgekeurd door de overheid en er gebeurden nog geen milieu-impactstudies.

De bedrijven achter de projecten zijn wel al op zoek naar klanten, hoofdzakelijk in de mijnbouwsector, en lobbyen bij de Chileense overheid opdat de projecten van publiek belang zouden worden verklaard. Hun argument: de toenemende waterschaarste in het noorden, waar de mijnbouwindustrie zich concentreert, remt de ontwikkeling van de regio af en kan sociale onrust veroorzaken. De bedrijven stellen de projecten voor als een oplossing voor de kloof tussen de vraag en aanbod naar water, die zal blijven groeien.

Nationale waterstrategie

De geplande projecten wakkeren de discussie aan over het beheer van watervoorraden in Chili. Sommige politici pleiten voor een nationalisering van de watervoorziening, die geprivatiseerd werd tijdens de dictatuur van generaal Pinochet (1973-1990). Sociale organisaties eisen een nationale waterstrategie en roepen op tot acties.

“Een goed beheer van water op nationaal niveau is beter dan tientallen lokale projecten”, zei Axel Dourojeanni op de Wereld Koperconferentie van 7 tot 9 april in Santiago. Dourojeanni is consultant voor verschillende agentschappen van de Verenigde Naties en voormalig directeur van het Peruaanse overheidsagentschap voor water en bodem. “We hebben tot op heden niet de nodige dieptestudies om de sociale, economische en ecologische haalbaarheid te bepalen van de watertransfers. We moeten een verstandige ruimtelijke ordening als uitgangspunt nemen, en daarbij verder kijken dan ideologieën als nationalisering of privatisering.”

Volgens Lucio Cuenca, directeur van het Latijns-Amerikaans Observatorium voor Milieuconflicten (OLCA) is het onderliggende idee van deze projecten, namelijk dat zoet water van rivieren nu verloren gaat in de zee, “uitsluitend geïnspireerd door economische criteria, en gaat het tegen de logica van ecosystemen in.” Dergelijke projecten zijn volgens hem “valse oplossingen voor de realiteit, hoofdzakelijk van het noorden, waar de mijnbouwindustrie vrijgeleide kreeg om ongebreideld te groeien zonder respect voor de lokale ecosystemen”.

12.000 liter per seconde

Mijnbouw is goed voor 13 procent van Chili’s bruto nationaal product en 36 procent van de tewerkstelling in het land. Maar de sector is ook enorm waterverslindend: kopermijnen alleen zouden volgens de Chileense Mijnbouwraad 12.615 liter zoet water per seconde verbruiken.
De grootste koperreserves van Chili bevinden zich in het noorden, in de omgeving van de Atacama-woestijn, de droogste plaats op aarde. Het gebrek aan water in die streek heeft ook een impact op de landbouw en menselijke consumptie. Water wordt er verdeeld door tankwagens, en families die het zich kunnen veroorloven kopen flessenwater voor gebruik in het huishouden.

Het uitgestrekte Chili is enorm rijk aan waterbronnnen, maar ze zijn ongelijk verdeeld. Terwijl ten zuiden van Santiago de gemiddelde beschikbaarheid volgens een studie van de Wereldbank (2011) meer dan 10.000 kubieke meter bedraagt per persoon per jaar, is dit ten noorden van de hoofdstad minder dan 800 kubieke meter per persoon.