Circulaire economie kan biodiversiteit redden

‘Biodiversiteitsverlies is een uitdaging die de komende jaren zelfs de klimaatverandering kan overschaduwen’, stelt het Finse innovatiefonds Sitra in een nieuwe studie. De circulaire economie kan het tij snel en efficiënt doen keren. De voedings- en landbouwsector hebben een sleutel in handen.

Interventies in de circulaire economie in vier belangrijke sectoren kunnen het wereldwijde verlies aan biodiversiteit een halt toeroepen en bovendien tegen 2035 de biodiversiteit in de wereld helpen herstellen tot hetzelfde niveau als in het jaar 2000. Dat zegt het Finse Innovatiefonds Sitra in de studie Tackling root causes – Halting biodiversity loss through the circular economy.

Daarin staat te lezen dat we de oplossingen voor de biodiversiteitscrisis eigenlijk al hebben als we voluit zouden kiezen voor circulaire economie. Door afval te vermijden, producten te maken die lang meegaan en die producten zo lang mogelijk actief te gebruiken, halen we meer waarde uit wat we hebben, stellen de auteurs van de studie. Dit vermindert meteen de noodzaak om nieuwe natuurlijke hulpbronnen uit te putten, waardoor er ook meer ruimte is voor de natuur om te gedijen.

Voedingsindustrie, bouw, textiel en bosbouw

De studie kwantificeert voor het eerst welke rol de circulaire economie kan spelen bij het aanpakken van het wereldwijde verlies aan biodiversiteit. De onderzoekers hebben zich gericht op de vier sectoren met de grootste impact: voeding, bouw, textiel en bosbouw. Het potentieel van circulaire economie in deze sectoren is significant, zeggen de onderzoekers.

‘Het is mogelijk om het verlies aan biodiversiteit een halt toe te roepen, maar het vereist aanzienlijke veranderingen in de manier waarop we producten en materialen produceren, consumeren en beheren.’

‘Het is mogelijk om het verlies aan biodiversiteit een halt toe te roepen, maar het vereist aanzienlijke veranderingen in de manier waarop we producten en materialen produceren, consumeren en beheren’, zegt Kari Herlevi, projectdirecteur bij Sitra. ‘De circulaire economie biedt oplossingen, en het mooie is dat deze oplossingen klaar zijn voor gebruik.’

Voeding grootste uitdaging met grootste potentieel

Volgens de studie kunnen circulaire interventies de grootste impact hebben in de voeding- en landbouwsector. Door de shift te maken naar alternatieve eiwitten en regeneratieve (herstellende) landbouw, en door voedselverspilling met de helft terug te dringen kan de teloorgang van biodiversiteit tegen 2035 gestopt worden.

De studie bekeek onder meer de effecten van veranderingen in landgebruik op de biodiversiteit. Uit de resultaten bleek dat de onderzochte circulaire interventies tegen 2050 landbouwgrond kunnen vrijmaken met een oppervlakte van maar liefst anderhalf keer de Europese Unie. Dat land kan dan bijvoorbeeld weer vrijkomen voor natuur.

Bedrijven én overheden samen

Om de transitie mogelijk te maken moet het principe van de circulariteit worden omarmd door zowel bedrijven als overheden. Dat zou ook meteen ten goede komen aan de klimaatdoelstellingen van landen, want volgens de studie hebben inspanningen in het kader van de circulariteit een positief effect op de reductie van de CO2-uitstoot.

‘De komende tien jaar moeten we de meest diepgaande transformatie zien gebeuren die de wereld ooit heeft gekend.’

De circulaire oplossingen die focussen op biomassa, zoals proteïnerijke alternatieven voor vlees en het tegengaan van voedselverspilling, hebben volgens het onderzoek de meeste impact en het zijn bovendien oplossingen waar elk individu gemakkelijk zelf mee aan de slag kan.

In de landbouwsector zou de transitie naar een circulair model de uitstoot van methaan tegen 2050 met maar liefst 90 procent kunnen verminderen, berekende Sitra.

‘Biodiversiteitsverlies is een uitdaging die de komende jaren misschien zelfs de klimaatverandering zal overschaduwen’, zegt Herlevi. ‘Het goede nieuws is dat de circulaire economie grotendeels over het hoofd werd gezien als kans, ook al hebben we de circulaire oplossingen al klaar liggen. We kunnen de achteruitgang van de biodiversiteit dus een halt toeroepen, zelfs al in het volgende decennium.’

‘De planetaire grenzen zijn allemaal nauw met elkaar verbonden, maar klimaat en biodiversiteit zijn wel de kern. Ze hebben invloed op alle andere domeinen‘, zegt Johan Rockström, directeur van het Potsdam Institute for Climate Impact Research. Hij zal op 13 juni een keynote speech houden voor een Sitra-webinar, waar de resultaten van het onderzoek zullen worden besproken. ‘De komende tien jaar moeten we de meest diepgaande transformatie zien gebeuren die de wereld ooit heeft gekend’, concludeert hij.