Groei Congolese kobalt- en kopermijnen gaat gepaard met ernstige mensenrechtenschendingen

De haastige uitbreiding van kobalt- en kopermijnen in de DR Congo leidt tot gedwongen uitzettingen en ernstige mensenrechtenschendingen zoals seksueel geweld, brandstichting en mishandeling. Dat blijkt uit onderzoek door Amnesty International in het zuiden van het land.

De energietransitie vraagt grote hoeveelheden grondstoffen, en dat is ook in Congo te merken. De DRC heeft de grootste kobaltreserves ter wereld en de zevende grootste koperreserves, twee materialen die essentieel zijn voor de productie van lithiumbatterijen. 

De haast waarmee multinationals er hun mijnbouwactiviteiten uitbreiden leidt ertoe dat gemeenschappen uit hun huizen worden gezet en van hun landbouwgrond worden verdreven. Dat staat in detail beschreven in een rapport van Amnesty in samenwerking met de lokale organisatie Initiative pour la Bonne Gouvernance et les Droits Humains (IBGDH) 

Voor het rapport interviewden Amnesty International en IBGDH meer dan 130 mensen bij zes verschillende mijnbouwprojecten in en rond de stad Kolwezi in de zuidelijke provincie Lualaba. Ze ontdekten herhaalde inbreuken op wettelijke waarborgen en een ‘flagrante minachting’ voor de VN-richtlijnen voor bedrijven en mensenrechten. Mensen worden met geweld uit hun huizen gezet, bedreigd of geïntimideerd, of misleid om in te stemmen met belachelijke afkoopsommen.

Water en elektriciteit

Edmond Musand, 62 jaar, moest zijn huis in het centrum van Kolwezi afbreken en vertrekken. ‘We hebben er niet om gevraagd te verhuizen, het bedrijf en de overheid kwamen naar ons toe en zeiden: ‘Er zijn mineralen hier’, vertelt hij in het rapport.

Veel mensen als Musand kwamen terecht in gebouwen zonder water of betrouwbare elektriciteit in de buitenwijken van Kolwezi, en hebben nu een veel lagere levensstandaard. Ze hebben niet de juiste middelen en mogelijkheden om in beroep te gaan of gecompenseerd te worden.

‘De wereldeconomie koolstofvrij maken mag niet leiden tot verdere mensenrechtenschendingen.’

In de buurt van het Mutoshi-project beschrijven meerdere getuigen hoe soldaten van de Republikeinse Garde het dorp Mukumbi platbrandden. Dorpsbewoners die hen probeerden te stoppen, werden geslagen.

Satellietbeelden bevestigen dat Mukumbi - waar ooit vierhonderd gebouwen stonden, waaronder een school, een gezondheidskliniek en een kerk - op 7 november 2016 werd verwoest.

Energietransitie

‘Amnesty International erkent de belangrijke functie van oplaadbare batterijen bij de energietransitie van fossiele naar hernieuwbare brandstoffen. Maar klimaatrechtvaardigheid vraagt om een rechtvaardige overgang. De wereldeconomie koolstofvrij maken mag niet leiden tot verdere mensenrechtenschendingen’, zegt Agnès Callamard, secretaris-generaal van Amnesty International.

‘De bevolking van de DRC is tijdens de koloniale en postkoloniale periode uitgebuit en mishandeld, en hun rechten worden nog steeds opgeofferd terwijl de rijkdommen om hen heen worden weggehaald.’

Het rapport roept de Congolese overheid op om onmiddellijk een einde te maken aan gedwongen uitzettingen, een onafhankelijke onderzoekscommissie in te stellen en nationale wetgeving op het gebied van mijnbouw en uitzettingen te versterken in lijn met internationale mensenrechtenstandaarden.