Lage olieprijs zet wapenverkoop aan Midden-Oosten onder druk

In de Verenigde Staten kijken ze momenteel hoopvol naar de daling van de olieprijs, die een onverwachte, maar welkome stimulans kan zijn om de economische recessie af te schudden. Het Britse weekblad The Economist wijst er zelfs op dat een daling van 40 dollar ongeveer 1,3 biljoen dollar van de olieproducenten naar de consumenten zou verschuiven.

Maar de huidige dip is een bedreiging voor olieafhankelijke economieën in Afrika, Azië, Latijns-Amerika en het Midden-Oosten. De aanhoudende daling – van ongeveer 107 dollar voor een vat in juni tot minder dan 70 dollar vorige maand – heeft al negatieve invloed op munteenheden zoals de Russische roebel, Braziliaanse real, Indonesische roepia en Venezolaanse bolivar.

Golfstaten

Vroeg of laat zal de neergang van de olieprijzen ook de militaire uitgaven in het Midden-Oosten negatief beïnvloeden. De zes Golfstaten – Saoedi-Arabië, Verenigde Arabische Emiraten, Koeweit, Qatar, Oman en Bahrein – kochten traditioneel wapens met hun stijgende inkomsten uit olie. De uitzonderingen in het Midden-Oosten zijn Israël en Egypte, die sterk afhankelijk zijn van giften van het Amerikaanse leger.

Pieter Wezeman, onderzoeker aan het Internationale Instituut voor Vredesonderzoek in Stockholm (Sipri), verklaart dat lagere olie-inkomsten ongetwijfeld de defensie-uitgaven van landen in het Midden-Oosten onder druk zullen zetten, zoals dat in het verleden ook gebeurde.

De VS (640 miljard dollar), China (188 miljard) en Rusland (88 miljard) geven het meeste geld uit aan defensie, blijkt uit de cijfers van het Sipri over 2013. Maar op nummer vier staat Saoedi-Arabië, met 67 miljard dollar.

Toch is het volgens Wezeman nog te vroeg om hier gegronde uitspraken over te doen, want de staten die de wapens in kwestie leveren, houden die informatie meestal geheim. “En als de lage olieprijzen tot besparingen leiden in de overheidsuitgaven, kunnen overheden beslissen om eerst in andere sectoren te snoeien”, legt hij uit.

Vorige week lichtte Saoedi-Arabië zijn begroting voor 2015 toe. De regering zei dat ze haar uitgaven zou “rationaliseren”, zonder details te geven. Volgens het IMF bedraagt de voorraad vreemde valuta in Saoedi-Arabië 750 miljard dollar.

Irak en Iran

Nicole Auger is analist bij Forecast International, dat informatie verzamelt over de defensiemarkt. Ze zegt dat de defensie-uitgaven voor het Midden-Oosten in de komende vijf jaar (2015-2019) naar verwachting jaarlijks zullen groeien met gemiddeld 3,48 procent. In de afgelopen vijf jaar bedroeg dit zogenaamde jaarlijkse groeipercentage nog 8,45 procent.

Auger wijt die afname gedeeltelijk aan de verwachte daling in de olieprijzen. “Voor Saoedi-Arabië, Qatar, Koeweit en de Verenigde Arabische Emiraten gaat het om een vervelende trend die ze gerust enkele jaren het hoofd kunnen bieden, zonder aan comfort in te boeten. Ik verwacht dus geen grote veranderingen in hun militaire uitgaven”, aldus de analist van Forecast International.

Ook Iran en Irak zullen het niet over een totaal andere boeg gooien, al worden zij het hardst getroffen door de dalende olieprijzen, meent Auger. “Vanwege andere regionale en interne spanningen zullen deze buurlanden hun militaire uitgaven uit voorzorg op peil moeten houden.”

Boeing

Wezeman van zijn kant wijst op het belang van de markt in het Midden-Oosten voor wapenbedrijven. De verkoop van wapens aan alleen al Saoedi-Arabië was goed voor 20 procent van de omzet bij BAE systems, de derde grootste wapenproducent ter wereld.

De tweede grootste wapenproducent, Boeing, ziet de verkoop van gevechtsvliegtuigen aan zijn belangrijkste klant, de VS, afnemen. Daardoor wordt Boeing in toenemende mate afhankelijk van export.

Als de verkoop in het Midden-Oosten stagneert of afneemt, zo voorspelt Wezeman, zullen wapenbedrijven harder moeten vechten voor contracten elders in de wereld, waar militaire uitgaven nog in de lift zitten en de olieprijzen minder bepalend zijn, zoals in Noord-, Zuidoost- en Zuid-Azië.