‘Natuurbehoud niet via uitsluiting van de inheemse bevolking’

‘Je maakt van je eigen huis geen toeristische attractie’, zei Oussou Lio Appolinaire, een activist uit Benin. Hij verwees daarmee naar het openstellen van heilige gebieden van de inheemse bevolking voor toeristen.

Appolinaire, die behoort tot het Gunvolk in het West-Afrikaanse Benin, is hoofd van inheemse duurzame ontwikkelingsgroep GRABE-Benin. Hij zegt dat mensen eronder lijden dat ze worden verjaagd van heilige plaatsen. ‘Als we onze kennis verliezen, verliezen we onszelf. Het heilige is leven. Natuurbeheer is respect voor voor de wetten van de natuur en voor elk element van de natuur.’

‘Als we onze kennis verliezen, verliezen we onszelf.’

Dankzij het werk van GRABE-Benin en andere organisaties, heeft de regering van Benin een wet goedgekeurd ter bescherming van heilige bossen.

Het is de eerste wet in zijn soort in Afrika die deze bossen erkent als beschermd gebied, en daarmee de plicht oplegt ze duurzaam te beheren. Benin telt meer dan 2900 heilige bossen, waarvan er tot nu toe slechts 90 officieel beschermd worden.

Biodiversiteitsdoelen

Appolinaires roep om meer participatie van inheemse groepen in natuurbeheer vindt weerklank bij inheemse afgevaardigden op het World Conservation Congress, dat nog tot en met 10 september wordt gehouden in Honolulu (Hawaii). Het congres van de International Union for Conservation of Nature (IUCN) telt dit jaar zo’n 9500 deelnemers uit 192 landen.

De inheemse afgevaardigden in Honolulu richten zich met name op problemen rond de Biodiversiteitsdoelen van Aichi. Deze doelen werden in 2010 in Japan aangenomen door de landen die partij zijn in het Biodiversiteitsverdrag (CBD).

In een assessment, dat in mei werd uitgevoerd onder auspiciën van de CBD, staat dat er weinig vooruitgang is geboekt als het gaat om capaciteitsopbouw en participatie onder inheemse bevolkingsgroepen.

Biodiversiteitsdoel 14 stelt bijvoorbeeld dat tegen 2020 ecosystemen hersteld en veilig gesteld moeten zijn die essentiële diensten leveren die bijdragen gezondheid, inkomen en welzijn. Daarbij moet ook rekening worden gehouden met de behoeften van vrouwen, inheemse bevolkingsgroepen, armen en kwetsbaren.

Biodiversiteitsdoel 18 verwijst naar ‘respect voor traditionele kennis, innovaties en praktijken van inheemse en plaatselijke bevolkingsgroepen, relevant voor natuurbeheer en duurzaam gebruik van biodiversiteit, en hun traditionele gebruik van natuurlijke bronnen.’

Inheemse rechten

‘We staan achter natuurbeheer, maar wat besproken moet worden zijn de rechten van de inheemse bevolking als het gaat om natuurbeheer’, zegt Julio Cusurichi, voorzitter van de Peruaanse ngo Fenamad en vertegenwoordiger van den Shipibo-Conibo-gemeenschap. ‘De regering heeft natuurgebieden gecreëerd op ons territorium en daardoor worden onze activiteiten beperkt. Het lijkt alsof inheemse bewoners obstakels zijn die verwijderd moeten worden.’

‘Het lijkt alsof inheemse bewoners obstakels zijn die verwijderd moeten worden.’

In het zuidoostelijke departement Madre de Dios in de Amazonejungle van Peru is 60 procent van territorium dat zeer rijk is aan biodiversiteit, beschermd gebied. Er wonen ook ongeveer 10.000 mensen die behoren tot 7 van de 54 inheemse bevolkingsgroepen die het land telt.

Een probleem dat vaak voorkomt, is dat regeringen de neiging hebben om beschermde gebieden te creëren in inheemse regio’s, zonder de plaatselijke bevolking goed te consulteren.

Guatemala

Volgens Dolores Cabnal, lid van Q’eqchí-gemeenschap in Guatemala en directeur beleidsbeïnvloeding bij de Guatemalaanse ngo Ak’Tenamit, is er te weinig participatie van inheemse bewoners als het gaat om de uitvoering van natuurbeleid.

Experts zijn het erover eens dat het moeilijk zal zijn de Biodiversiteitsdoelen te bereiken zonder betrokkenheid van inheemse bevolkingsgroepen.

De ngo is actief in het oostelijke departement Izabal in Guatemala, waar drie beschermde gebieden zijn die tevens het thuis zijn van inheemse en zwarte gemeenschappen. In deze gebieden zijn de inwoners afhankelijk van landbouw en visserij. Die activiteiten leiden tot botsingen met de autoriteiten, omdat de wetgeving deze activiteiten illegaal maakt.

Activisten en experts zijn het erover eens dat het moeilijk zal zijn de Biodiversiteitsdoelen van Aichi te bereiken zonder betrokkenheid van inheemse bevolkingsgroepen.

De speciale VN-rapporteur voor de Rechten van Inheemse Bevolkingsgroepen, Victoria Tauli-Corpuz, klaagt dat landen de rol van inheemse volken negeren. Tijdens bezoeken aan Brazilië, Colombia, Finland, Guatemala, Honduras, Noorwegen, Paraguay en Zweden, constateerde Tauli-Corpuz schendingen van de rechten van inheemsen bevolkingsgroepen op het gebied van consultatie, traditioneel land, participatie, natuurlijke rijkdommen, compensatie voor schade en culturele rechten.

‘Natuurbeheer ligt vooral bij de overheid, ondanks de slechte resultaten daarvan. Het recht van inheemse bevolkingsgroepen op hun land wordt niet adequaat erkend of beschermd’, zei Tauli-Corpuz tijdens een bijeenkomst met inheemse afgevaardigden in Honolulu.

Natuurwetten

Naar schatting 50 procent van de beschermde natuurgebieden in de wereld liggen in inheems gebied. Het aandeel is het hoogst in Latijns-Amerika en het Caraïbische gebied, en in landen zoals de Filipijnen, India en Nepal in Azië, en Botswana, Kameroen, Kenia, Namibië, Zuid-Afrika en Tanzania in Afrika.

‘De problemen van inheemse bevolkingsgroepen beperken zich niet tot één land. Ze spelen wereldwijd. De inheemse wetten moeten erkend worden, we kunnen de natuurwetten niet veranderen’, zegt Appolinaire.