Ngo’s eisen fiscale rechtvaardigheid na Panama Papers

Zonnig, een licht briesje, strandstoelen en cocktails. Zo begint de dag niet enkel in menig offshore-paradijs, maar voor één keer ook in Brussel. Twee ontspannen zakenmannen wapperen nonchalant met geld en proberen het zand uit hun geklede schoenen te houden. Iets verderop lopen functionarissen in grijze pakken de Europese Commissie binnen.

Met haar mini-belastingparadijs vraagt een coalitie ngo’s aandacht voor meer fiscale transparantie. De Europese Commissie heeft net een nieuw voorstel goedgekeurd, maar dat gaat volgens de ngo’s niet ver genoeg. Het doel is om bedrijven in elk land waarin ze zaken doen, te verplichten aan te geven hoeveel winst ze boeken en hoeveel belastingen ze betalen. Dat moet country-shopping tegengaan: bedrijven die zich bewust vestigen in het land met de laagste belastingen.

Het voorstel viseert enkel bedrijven met een omzet van meer dan zevenhonderdvijftig miljoen euro. Zij zouden een rapporteringsplicht krijgen voor hun activiteiten in EU-lidstaten en de belastingparadijzen daarbuiten. ‘Dat zou een hele stap vooruit zijn’, zegt Maaike Vanmeerhaeghe van Oxfam Solidariteit. ‘Maar het blijft zo dat we geen allesomvattend beeld gaan krijgen van alle belastingen wereldwijd. We weten dan bijvoorbeeld niet wat multinationals in ontwikkelingslanden doen. Wetgeving die niet voor alle landen geldt, is geen efficiënt middel tegen belastingontwijking.’ Het helpt niet dat er nog geen Europese consensus is over welke landen onder de term “belastingparadijs” vallen en dus deel uitmaken van het nieuwe voorstel.

‘Er is al een klimaatbeweging. Ik denk dat het ook tijd is voor een beweging voor fiscale rechtvaardigheid.’

Het is koffiedik kijken of de VS op die lijst zal staan. Nochtans is het Land of Stars and Stripes vanouds een populaire bestemming voor belastingontduiking. Staten zoals Delaware of Nevada verschillen fiscaal gezien niet veel van Panama of de Kaaimaneilanden.

‘De VS werkt niet mee aan wereldwijde transparantie-initiatieven. Ze is echter heel efficiënt in het verzamelen van hun eigen belastingen’, stelt Oxfams belastingexperte Aurore Chardonnet. Terwijl andere belastingparadijzen onder druk van Amerika al transparanter geworden zijn, blijft de geheimhouding in de VS even sterk. ‘Een beter belastingsysteem zou voordelig zijn voor de Verenigde Staten, maar ook voor Europa en de ontwikkelingslanden. Daarom moet er meer internationale druk op de VS komen’, besluit Chardonnet.

Ook maatschappelijke druk is een belangrijke factor om tot verandering te komen. Schandalen zoals LuxLeaks, SwissLeaks en nu de Panama Papers hebben veel verontwaardiging bij de bevolking doen ontstaan. ‘Politici beseffen dat. De huidige voorstellen, die nog steeds niet ver genoeg gaan, zouden er een paar jaar geleden niet zijn gekomen’, zegt Oxfam-medewerkster Vanmeerhaeghe.

‘We moeten dit moment aangrijpen om verder te pushen. Iedereen die verontwaardigd is, moet zijn stem laten horen. Dat kan via petities, maar ook door op straat komen of het debat aan te gaan met mensen die je kent. Er is al een klimaatbeweging, ik denk dat het ook tijd is voor een beweging voor fiscale rechtvaardigheid.’