‘Onzichtbaar’ en tegelijk gigantisch: onze elektronische afvalberg

We verzamelen elk jaar een enorme berg aan elektronisch afval, maar zijn ons daar vaak nauwelijks van bewust. Heel wat producten, zoals speelgoed en e-sigaretten zien we niet als e-waste ‘omdat er geen stekker aan hangt’. Zo gooien we jaarlijks 10 miljard dollar aan ijzer, koper en goud weg.

Ongebruikte opladers en oude gsm’s herkennen we als e-waste. Maar ook oortjes, doe-het-zelfgereedschap, tandenborstels en rookmelders horen in de categorie, net als vapes (e-sigaretten) en e-bikes. De wereldwijde afvalberg aan elektronica groeit als nooit tevoren.

Uit onderzoek in opdracht van de Waste Electrical and Electronic Equipment-forum blijkt dat ook speelgoed een bijzonder grote categorie uitmaakt, goed voor meer dan een derde van al onze e-waste. We werpen jaarlijks samen zo’n 7,3 miljard stuks racebanen, muzikaal speelgoed of pratende poppen weg, of zo’n 3,2 miljard kilogram.

Ook vapes vormen een snel groeiend aandeel, nu al goed voor naar schatting 844 miljoen e-sigaretten per jaar - of zowat zes keer het gewicht van de Eiffeltoren.

Onzichtbaar

Maar in tegenstelling tot bijvoorbeeld plasticvervuiling zijn we ons van die e-waste veel minder bewust, zegt het WEEE-forum. We stapelen de apparaten vaak thuis op, in de hoop dat die nog wel eens van pas komen. En bijna een zesde - 9 miljard kilogram per jaar – herkent de doorsnee consument gewoon niet als elektronisch afval: kabels, e-sigaretten, e-bikes, rookmelders, led-lichtjes of USB-sticks bijvoorbeeld. Een groot deel daarvan wordt gewoon weggegooid met het huishoudelijke afval.

‘Veel mensen herkennen oplaadbare producten, of apparaten zoals een rookmelder of slimme thermostaat niet als e-waste omdat er geen stekker aan hangt.’

‘Veel mensen herkennen oplaadbare producten, of apparaten zoals een rookmelder of slimme thermostaat niet als e-waste omdat er geen stekker aan hangt’, zegt Pascal Leroy, directeur-generaal van het WEEE-forum. ‘Ze zijn zich ook niet bewust van de gevaarlijke componenten die e-waste bevat. Als ze niet op de juiste manier worden behandeld, kunnen stoffen als lood, kwik of cadmium in de bodem en het water terechtkomen en die vervuilen.’

Die onwetendheid kan ook gevaarlijk zijn want veel oplaadbare toestellen bevatten een lithium-batterij die ernstige brandrisico’s kan vormen.

Waardevol

En niet te vergeten: al die elektronica bevat ook heel wat waardevolle grondstoffen, waaronder dus lithium. Dat wordt door de Europese Commissie als een ‘strategische grondstof’ gezien, cruciaal voor de Europese economie en de energietransitie.

Hetzelfde geldt voor koper: het WEEE-forum spreekt van ‘een enorme slapende voorraad’ in een tijd waarin de vraag naar koper alleen al in Europa tegen 2030 zal verzesvoudigen om tegemoet te komen aan de behoeften van strategische sectoren zoals hernieuwbare energie, elektrische mobiliteit, communicatie, ruimtevaart en defensie.

De totale waarde van de grondstoffen in alle e-afval die in 2019 werd weggegooid, wordt geschat op 57 miljard dollar, vooral ijzer-, koper- en goudcomponenten. De ‘onzichtbare’ categorie, die we niet herkennen als e-waste is goed voor ongeveer een zesde daarvan, of 10 miljard dollar per jaar.