Sloppenwijkbewoners van Kenia bezwijken onder lockdown

Door de lockdown in Kenia heeft zo’n 90 procent van de sloppenwijkbewoners niet altijd genoeg te eten Een lopend onderzoek laat zien dat de algemene landelijke maatregelen voor deze mensen onhoudbaar zijn.

Ook nadat Joseph Mandu vanwege de landelijke lockdown zijn baan was verloren, stond hij elke ochtend vroeg op en vertrok uit zijn huis in de sloppenwijk ‘City Carton’, in de Keniaanse hoofdstad Nairobi. Maar in plaats van naar het restaurant te gaan waar hij voorheen als pooltafelbediende werkte, liep hij door City Carton op zoek naar klusjes om geld bij elkaar te scharrelen voor het eten dat zijn gezin nodig had om te overleven.

‘Ik probeerde iets te vinden om te doen, mijn vrouw begreep niet dat ik totaal niet in staat was om voor het gezin te zorgen. Omdat de scholen dicht waren zaten onze vijf kinderen de hele dag in onze eenkamerwoning. Ze hadden voedsel nodig, water - dat je moet kopen - en zeep, dingen die ik allemaal niet kon betalen’, vertelt Mandu. Daarbovenop was hij zijn huisbaas maandelijks 2000 Keniaanse shilling (ca. 15 euro) aan huur verschuldigd. En Mandu is niet de enige die voor zijn gezin moet zorgen.

Verschillende wijken, verschillende maatregelen

De algemene beperkende maatregelen die door de Keniaanse regering zijn opgelegd om de coronapandemie te beheersen, hebben de sloppenwijkbewoners de toegang ontzegd tot bestaansmiddelen en voldoende voedzaam voedsel. Dat laten de eerste bevindingen zien van een lopend wetenschappelijk onderzoek naar de impact van COVID-19 op voedingspatronen onder huishoudens in informele wijken van Nairobi.

De coronamaatregelen hebben de sloppenwijkbewoners de toegang ontzegd tot bestaansmiddelen en voldoende voedzaam voedsel.

De studie wijst uit dat huishoudens in sloppenwijken en niet-sloppenwijken op verschillende manieren worden beïnvloed door de pandemie, en dat daarom ook andere beleidsmaatregelen en oplossingen nodig zijn om het levensonderhoud en de voedselzekerheid van deze twee consumentengroepen te garanderen.

De onderzoekers, onder leiding van wetenschappers van de Alliance of Bioversity International en het International Center for Tropical Agriculture (CIAT), roepen de Keniaanse regering nu op om na te denken over de specifieke uitdagingen waarmee mensen in stedelijke sloppenwijken worden geconfronteerd, voordat ze verdere algemene maatregelen oplegt om de verspreiding van het virus tegen te gaan.

De Alliance of Bioversity International geeft op wetenschappelijk onderzoek gebaseerde adviezen voor meer landbouwbiodiversiteit en het duurzaam transformeren van voedselsystemen.

Grote voedselonzekerheid

‘Door deze studie hebben we gezien dat zo’n 90 procent van de huishoudens in de sloppenwijken situaties van ernstige voedselonzekerheid melden en niet in staat zijn het soort voedsel te eten dat ze willen, zoals lokale groenten en dierlijke producten zoals melk en eieren, die vóór de pandemie beter betaalbaar en toegankelijker waren’, vertelt Christine Chege, hoofdonderzoeker van het project.

Voor het onderzoek verzamelden de wetenschappers de gegevens van 2.465 huishoudens in de sloppenwijken van Kibera en Mathare, en van bewoners van Nairobi met een gemiddeld inkomen. Daaruit bleek dat meer dan 40 procent van de huishoudens in de sloppenwijken geen werk heeft en dat hun gemiddelde maandelijkse gezinsinkomen omgerekend zo’n 65 euro is.

Op 19 april had Kenia meer dan 151.000 COVID-19-gevallen gemeld. Tot dusver heeft de regering maatregelen ingevoerd zoals een avondklok, verplicht afstand houden en de sluiting van eetgelegenheden, bars en kerken. Maar dit beleid heeft een directe negatieve impact op het levensonderhoud van tienduizenden sloppenwijkbewoners in het hele land.

Leven in overvolle eenkamerwoning

Vaak leven de armste bewoners van de steden in overvolle eenkamerwoningen, en delen meerdere huishoudens een badkamer, kraan en waterpunt. Er is weinig of geen ruimte voor kinderen om te spelen en afstand houden is onmogelijk. Mensen hebben vaak geen eigen vervoer en moeten gebruik maken van het drukke openbaar vervoer. Motorfietsen bijvoorbeeld, die soms tot wel drie passagiers vervoeren.

Ontsmettingsmiddelen zijn voor deze gemeenschappen een luxe.

Ontsmettingsmiddelen zijn voor deze gemeenschappen een luxe. Sommige mensen gebruiken één wegwerpmondkapje langer dan een week - niet ter bescherming tegen COVID-19, maar om de wetshandhavers te ontwijken, die de mondmaskerplicht naar verluidt gebruiken om geld af te troggelen, vooral van de armen.

Eén respondent uit Kibera vertelde de onderzoekers dat ze onder behandeling was voor hiv, maar niet in staat was een uitgebalanceerd dieet te volgen, zoals haar arts haar adviseerde.

Dit zijn enkele van de redenen waarom sloppenwijkbewoners volgens de studie specifieke maatregelen nodig hebben, die hen niet de toegang tot voedsel en bestaansmiddelen volledig ontzeggen.

Voedselprijzen verlagen

De oplossingen zijn misschien wat ingewikkelder. De onderzoekers adviseren een aantal strategieën en interventies om deze bewoners te helpen een inkomen te genereren en zo toegang te krijgen tot goede voeding.

‘Als ze eenmaal de economische middelen hebben, zou een tweede interventie van de overheid moeten zijn om de voedselprijzen te verlagen’, zegt Chege.

Volgens Joram Kabach van Twiga Foods, een bedrijf dat verse groenten en fruit van meer dan 20.800 boeren in Kenia rechtstreeks levert aan ruim 30.000 kleinschalige verkopers via mobiele technologie, moet de overheid samenwerken met de private sector. Alleen zo kan ze de kloof overbruggen tussen voedselzekerheid voor sloppenwijkbewoners enerzijds en beperkende maatregelen tegen de pandemie anderzijds.

Digitale platforms

‘Tijdens de pandemie zagen wij een sterke stijging van onze dagelijkse omzet, van 13 miljoen shilling (zo’n 100.000 euro) naar 35 miljoen shilling (265.000 euro)’, vertelt Kabach. ‘Dit betekent dat, passend bij de overheidsrichtlijnen voor afstand houden, handelaren ervoor kozen om weg te blijven van de drukke markten en de voorkeur gaven aan veiliger, digitale platforms waar bestellingen via mobiele telefoons gaan en producten aan de deur worden afgeleverd, met veel minder menselijke interactie’, legt hij uit.

Zijn idee is daarom dat de overheid sloppenwijkbewoners kan helpen door voedselbonnen uit te delen, die ingewisseld kunnen worden bij verkopers die deel uitmaken van een veilig platform zoals Twiga Foods.

Hoofdonderzoeker Chege hoopt tot slot dat de studie het ontwerp en de uitvoering van het Keniaanse overheidsbeleid zal beïnvloeden, zodat ook de belangen van de meest kwetsbare consumenten worden meegenomen.