Werkloze Zimbabwanen worden massaal schoenmaker

“We maken schoenen van materiaal dat we van slachthuizen en boeren krijgen”, zegt de 19-jarige Shelton Mbarir, die zonder vergunning een schoenmakerij is begonnen. “Het zijn sterke schoenen, die lang meegaan.”

Volgens de statistieken van de Associatie voor Schoenmakers in Harare, een organisatie van jonge schoenmakers, is Mbariro een van de 196.423 jongeren tussen 19 en 24 jaar oud die op straathoeken in dorpen en steden handgemaakte schoenen verkopen. Deze schoenen kosten tussen 18 en 30 euro. Sandalen zijn het goedkoopst. Die zijn al te krijgen voor iets meer dan 7 euro.

Ondanks de toegenomen beschikbaarheid van goedkope schoenen uit China, zijn de handgemaakte schoenen zeer populair. Ze gaan lang mee, zien er vaak aantrekkelijk uit en over de prijs valt te onderhandelen. De schoenmakers hebben het tij ook mee omdat de enige schoenenfabrikant in het land, Bata, na de verkiezingen van 2013 de productie terugschroefde vanwege de slechte economische situatie in het land.

Mbariro en Shadrack Bvumb (21), een andere schoenmaker, weten aardig wat klanten te trekken. “Als de zaken goed gaan, meestal tegen het einde van de maand, verdien ik minstens 73 euro per dag”, zegt Mbariro.

Zelf schoenen maken is een levensstijl geworden onder jongeren in Zimbabwe, een land waar de economie blijft krimpen en altijd bedrijven op het punt staan failliet te gaan. Tussen juli 2011 en juli 2013, stopten 711 bedrijven in Harare. Daardoor kwamen meer dan 8.000 mensen op straat te staan, blijkt uit cijfers van de overheid.

Belastingontduiking

“Dit is een manier om te overleven. Naar werk zoeken is tijdverspilling, want er zijn geen banen”, zegt Bvumbi. De overheid beschuldigt de schoenmakers echter van belastingontduiking en het negeren van de wet. “Deze schoenmakers leveren ons niets op. Ze verkopen schoenen op plaatsen waar dat niet mag en ontlopen controleurs”, zegt Lesley Gwindi, een woordvoerder van de gemeente Harare.

Het aanvragen van een vergunning om op straat te mogen verkopen, kost 15 euro. Wordt de aanvraag goedgekeurd, dan moet nog eens bijna 90 euro betaald worden voor een vergunning voor een jaar.

De jonge ondernemers zeggen dat ze niet willen betalen voor iets waar ze niets voor terugkrijgen. “We verdienen geld op straat, maar er zijn geen plaatsen waar we onze spullen mogen verkopen. De gemeente faciliteert niets”, zegt Mbariro.

De Associatie voor Schoenmakers in Harare vindt dat de autoriteiten de schoenmakers juist moeten erkennen en ondersteunen, omdat ze de plaatselijke economie stimuleren en manieren vinden om de economische crisis te overleven.

In 2011 zette de overheid een Jongerenfonds op met 8 miljoen euro om jongeren te helpen zelf projecten op te zetten. Slechts 2 procent van de jonge schoenmakers profiteerde hiervan, zegt de Associatie voor Schoenmakers. En degenen die hulp kregen, hadden banden met politici van de regerende partij. “We doen het liever zelf”, zegt Bvumbi.