Democratie wint in Zuid-Afrika

Een grote opkomst, veel interesse van jongeren, geen echt grote incidenten op verkiezingsdag, en dat na een felle verkiezingscampagne waarbij alle mogelijke middelen werden ingezet. De interesse was groot, de organisatie goed, maar niet vlekkeloos.
Sinds 1994 heeft het ANC zijn stemmenpercentage systematisch kunnen opdrijven en wel tot meer dan 69% in 2004. In die omstandigheden was de inzet van de verkiezingen in het verleden vaak onduidelijk. Dat veranderde na de oprichting van COPE, een afscheuring van het ANC van vooral aanhangers van voormalig president Mbeki.
Toen hij eind 2008 aan de kant werd geschoven door de nieuwe ANC-leiding was voor hen de maat vol. Met de oprichting van COPE kwam voor het eerst een geloofwaardige zwarte oppositiepartij tot stand die zich tot de brede middenklasse wilde richten. Voor velen een mogelijk alternatief voor het ANC dat op het terrein heel wat mensen heeft teleurgesteld.

In het defensief

Het psychologische klimaat veranderde daarmee helemaal, het ANC zat in het defensief en meer dan 23 miljoen Zuid-Afrikanen registreerden zich als kiezers, een nieuw record. Voor het eerst zou ook een generatie van jongeren naar de stembus gaan die geen voeling heeft met de anti-apartheidsstrijd, een bijkomende onbekende dus.
In Zuid-Afrika is er geen stemplicht, maar er wordt gehoopt op een opkomst van 80%, of meer dan de 77% bij de verkiezingen van 2004. Met een dergelijk cijfer scoort Zuid-Afrika zeer hoog in vergelijking met andere vergelijkbare landen.
En, het moet gezegd, de Onafhankelijke Verkiezingscommissie (IEC), die verantwoordelijk is voor de organisatie van de verkiezingen, heeft kosten noch moeite gespaard om de bevolking te motiveren. Spots op radio en TV, affiches en campagnes in alle uithoeken van het land om mensen te bewegen zich te laten registreren en daarna ook daadwerkelijk uit te brengen.

Braille

Voor de blinden waren er lijsten in braille, het leger stond paraat, zelfs met helikopters, om mensen tot bij één van de 19.000 kiesbureaus te brengen ingeval van  bijvoorbeeld noodweer, een heel logistiek gebeuren. Ook gevangenen konden hun stem uitbrengen, en, na een uitspraak van het grondwettelijk hof hierover, konden geregistreerde Zuid-Afrikanen ook op 106 plaatsen in het buitenland hun stem uitbrengen.
22 april, dag van de verkiezingen, was ook een verlofdag. Via de media bleef men mobiliseren en dat resulteerde in lange rijen aan de verkiezingslokalen. Op sommige plaatsen waren er daarom te weinig kiesbrieven en/of dozen voor de kiesbrieven. Een smet op de organisatie door het IEC en reden voor de politieke partijen om zich daarover te beklagen. Hier en daar zouden er ook onregelmatigheden zijn geweest die sommige partijen ertoe zullen aanzetten het IEC te vragen deze te onderzoeken.
Het was ook de eerste verkiezingsdag zonder politiek geweld. Een pluim voor het IEC en de democratie in Zuid-Afrika. De sfeer rond verkiezingen is hier ook heel anders. Democratie en verkiezingen worden immers niet als vanzelfsprekend ervaren maar zijn het resultaat van een lange strijd die pas begin der jaren ’90 definitief werd beslecht. Dat bewustzijn leeft sterk bij de niet-blanke bevolking, en elke verkiezing voelt aan als een herdenking van die overwinning.
Ongeacht de resultaten voor partijen en personen, het is de democratie en de natie Zuid-Afrika die op 22 april de grote winnaar is geworden.
Frank Vermeulen, Medewerker van Broederlijk Delen in Koof, Kwazulu-Natal in Zuid-Afrika