Duurzame ontwikkeling in plaats van militaire uitgaven

In een wereld die geplaagd wordt door een wereldwijde economische crisis, die dringend werk moet maken van duurzame investeringen in alternatieve energiebevoorrading en waar werkloosheid en stijgende voedselprijzen om zich heen grijpen, blijven de budgetten die gereserveerd worden voor militaire doeleinden jaar na jaar toenemen: sinds 2001 stegen de wereldwijde militaire uitgaven met 50 percent. Om het aanschouwelijk te maken: in 2010 werd voor elk van de 7 miljard bewoners van deze planeet 232 dollar besteed, bestemd voor militaire doeleinden. Tezelfdertijd moeten drie miljard mensen rondkomen met minder dan 2,5 dollar per dag.

Veiligheid?

Gezagsdragers en woordvoerders van de defensie-industrie verklaren dat met dit geld inspanningen worden geleverd voor een veiligere wereld voor elk van ons. Het valt echter te betwijfelen of een oorlogsvluchteling in Oost-Congo, een slachtoffer van de overstromingen in Pakistan uit 2010 of een dakloze in het door massieve werkloosheid getroffen California zich in 2011 veiliger voelen dankzij die militaire uitgaven. Zij zijn drie slachtoffers van reeds lang gekende catastrofes op humanitair, milieu of sociaal-economisch vlak. Maar geen enkel van deze willekeurige genoemde drama’s kan buigen op (een fractie) van de militaire budgetten die nationaal of internationaal gespendeerd worden. Ter vergelijking: volgens de OESO (Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling) bedroeg de officiële ontwikkelingshulp van de donorlanden in 2010 128,7 miljard dollar. Nog geen tiende dus van de globale militaire uitgaven.

De internationale vredesbeweging leeft niet in een utopisch vacuüm, waarin het verdwijnen van elke militaire industrie of activiteit wordt nagestreefd. Militaire operaties hebben in het verleden een essentiële rol gespeeld in het beschermen van burgers. Pax Christi Vlaanderen en Pax Christi International stellen zich echter wel vragen bij de hedendaagse tendensen in de militaire uitgaven. De wereld kreunt onder diverse globale crisissen en de uitdagingen voor de komende generaties zijn niet te tellen: terwijl onderzoek naar duurzame alternatieven voor energie, initiatieven rond milieu en klimaat en inspanningen om de acute armoede in de wereld te doen verdwijnen, worden geconfronteerd met schaarsheid van middelen, lijken de budgetten voor militaire uitgaven echter immuun voor de crisis.

Verhoogde defensiebudgetten

In de VS zijn op dit ogenblik democraten en republikeinen in een bitse strijd verwikkeld om de torenhoge overheidsschuld en hoe die terug te dringen. De militaire uitgaven, met 698 miljard dollar de hoogste in de wereld en goed voor 43% van de wereldwijde uitgaven, blijven echter buiten schot. Terwijl de militaire uitgaven in de VS de voorbije tien jaren reeds met 81% toenamen en zo mee het begrotingstekort veroorzaakten, zijn het vooral sociale programma’s (en dus de zwakkeren in de samenleving) die het gelag dreigen te betalen.

Ook in Latijns-Amerika, Afrika, Azië zien we een toename van de militaire uitgaven. Staten als Brazilië (+9,3%), China (+3,8%) of Angola (19%) verkiezen om hun toegenomen inkomsten te investeren in hun militaire apparaat om hun geostrategische positie te versterken. Nochtans kampt een overgrote meerderheid van de staten in deze continenten met een grote sociale ongelijkheid en zijn de socio-economische uitdagingen immens.

Dat we eenzelfde patroon onderkennen in het Midden-Oosten hoeft niet te verbazen: jarenlang sloten westerse bedrijven enorme wapendeals met bedenkelijke regimes. Kritische opmerkingen over het autoritaire karakter van deze regimes botsten steeds op het argument van de economische waarde van deze deals. Vandaag worden deze wapens ingezet om de eigen burgerbevolking die zijn rechten opeist, te onderdrukken en bombarderen westerse staten de wapens die ze zelf leverden. De militaire uitgaven in het Midden-Oosten in 2010 bedroegen 111 miljard dollar, een stijging van 2,5% tegenover 2009. Zeer waarschijnlijk liggen de reële bedragen trouwens significant hoger : staten als Iran of Egypte zijn immers niet geneigd om transparant te communiceren over hun uitgaven.

Duurzame ontwikkeling

Op de bijzondere top van de Verenigde Naties over de Millennium Development Goals in september 2010 werd de alarmbel geluid. Het voornemen om tegen 2015 de meest acute armoede uit de wereld te helpen, was tot mislukken gedoemd, onder meer door het uitblijven van beloofde financiële inspanningen door de donorlanden. Berekend werd dat voor de komende vijf jaren een additioneel budget van 329 miljard dollar per jaar zou nodig zijn. Met 20% van de globale militaire uitgaven voor 2010 kunnen de komende vijf jaren dus honderden miljoenen mensen uit de armoede gehaald worden.

Samen met een brede internationale coalitie vredesorganisaties, onderzoeksinstellingen en sociale bewegingen is Pax Christi van oordeel dat de wereldleiders dringend voor de spiegel moeten gaan staan en op hun plichten gewezen worden. De globale samenleving bevindt zich in woelige tijden: burgers worden wereldwijd geconfronteerd met de gevolgen van de financiële crisis, een meerderheid van de wereldbevolking overleeft met minder dan 10 dollar per dag en staat het water aan de lippen door de stijgende voedselprijzen. Klimatologische veranderingen en de instabiliteit van de energiebevoorrading maken de toekomst onzeker. Deze factoren leiden tot instabiliteit, onveiligheid en geweld. In deze omstandigheden, waar de mondiale samenleving in een context van schaarse financiële middelen nood heeft aan duurzame ontwikkeling, zijn militaire uitgaven voor een bedrag van 1630 miljard dollar niet meer te verantwoorden.

Pax Christi Vlaanderen ondersteunt daarom het internationale initiatief om 12 april uit te roepen tot Global Day of Action on Military Spending, een moment waarop vredesbewegingen wereldwijd de bevolking willen attent maken op de reusachtige militaire uitgaven en wereldleiders er toe willen aanzetten om hun maatschappelijke prioriteiten te herbekijken.

Stijn Van Bever is Medewerker geweldpreventie bij Pax Christi Vlaanderen