Een Oscar voor vrouwen in Oost-Congo

In het oosten van de Democratische Republiek Congo lopen vrouwen een uitzonderlijk hoog risico om verkracht te worden. De aanslepende oorlog geeft daar mee aanleiding toe. De rijke, vruchtbare regio herbergt tientallen rebellengroepen. Die moorden, folteren, plunderen en lossen hun seksuele verlangens met bruut geweld in.

De Congolese overheid en de internationale gemeenschap slagen er al ruim 20 jaar niet in om vrouwen te beschermen. Deze harde realiteit is vaak nog niet spectaculair genoeg om wereldnieuws te zijn.

Vrouwen verenigt u!

Congolese vrouwen vragen om het geweld niet te vergeten of te verzwijgen. Toch werpen wij naar aanleiding van internationale vrouwendag ook graag een ander licht op de zaak. Wie op 8 maart door de steden en dorpen in Oost-Congo stapt, zal er voornamelijk vrouwen aantreffen die trots en verenigd door de straten pronken, zingen en dansen.

Daar waar de Congolese staat faalt, toont de bevolking des te meer creativiteit om haar lot in handen te nemen. De vrouw speelt hierin een wezenlijke rol. Vrouwen verenigen zich om controle te behouden over hun bestaan en hun kinderen een vangnet te bieden.

Eten doet leven

Door oorlogstrauma’s en verscheurde gezinssituaties komt veel verantwoordelijkheid op de schouders van de Congolese vrouw terecht. Elke vrouw wil de basisbehoeften van haar kinderen vervullen, zelfs in de gevaarlijkste situaties.

De laatste jaren is de economisch rol van de vrouw in Oost-Congo gegroeid. Landbouw is de belangrijkste economische activiteit van de bevolking in Congo; de meeste “landbouwers” zijn vrouwen. Of er voedsel op de markt komt, ligt vooral in de handen van de vrouwen. Zij staan in voor de belangrijkste bron van inkomsten, maar zorgen ook voor de voornaamste levensbehoefte: voedsel.

Traditie

In de politiek blijkt de traditionele genderverdeling moeilijker te doorbreken. De mannen nemen nog altijd zowat alle politieke mandaten voor hun rekening. Na de verkiezingen van 2011 kwam slechts 8 procent vrouwen in het nationaal parlement terecht. 6 van de 36 regeringsleden zijn vrouwen.

Ook op juridisch vlak trekken vrouwen vaak aan het kortste eind. Bij een scheiding komen de kinderen volgens het gewoonterecht nog altijd de vader toe, een jongen van 12 kan makkelijker een stuk grond verwerven dan een volwassen vrouw.

Wilskracht

In resolutie 1325 uit 2000 wijzen de Verenigde Naties op het belang van de vertegenwoordiging van vrouwen in vredesprocessen. Hoewel de oorlog in Oost-Congo nog niet voorbij is, werken vrouwen, onder meer door het leiden van lokale initiatieven, nu al volop aan heropbouw.

Vrouwen in Oost-Congo zijn meer dan oorlogsslachtoffers. Hun engagement vraagt erkenning, respect en internationale steun. Ze verdienen dan ook een Oscar … voor creativiteit en wilskracht.

Elien Spillebeen is actief bij de vrouwenorganisatie Mama Kivu. Haar nieuwe film Backup Butembo plaatst vanaf 21 maart 2014 de vrouwen uit Oost-Congo op een voetstuk.

Elisabeth Sekanabo is actief bij de vrouwenorganisatie Amuka vzw.

Nadia Nsayi is beleidsmedewerker Centraal-Afrika bij Broederlijk Delen en Pax Christi.