Help Syrië! Help wie?

Iedereen wil een tablet –ten minste, dat schrijven de kranten, dan zal het wel waar zijn zeker?- maar hoe groot is de kans op succes voor een ondernemer die midden die veralgemeende hype aan komt zetten met een veel te groot product (gaat niet in de boekentas, laat staan in de handtas) dat draait op MS-DOS (voor de ouderen onder ons: herinner u het zwarte scherm waarop een gele C:/ stond te blinken; voor de jongeren is het wachten op de BBC-serie Walking with the IT-Dinosaurs eer we u dat kunnen uitleggen). Of je ermee op internet kunt, is niet zeker. En men beweert dat je er beelden kan mee opslaan, maar dat is eigenlijk nog niet getest. Een leuke installatie voor in het museum van Hedendaagse Prullen, maar de verkoop in de supermarkt zal nogal tegenvallen, vrees ik.

In wezen is dat de situatie waarin de moedige organisatoren van 12-12 zich bevinden. Ja, iedereen wil dat er wat gedaan wordt om de Syriërs te helpen, en liefst om de oorlog te stoppen. Maar het lijkt onbegonnen werk om die kreet ook vertalen in een goedlopende campagne. Dat ligt zelfs niet op de eerste plaats aan de architecten van de campagne.

Kniediep in de ellende

De beelden van Syriërs die letterlijk door het puin van hun  dorp of stad waden, roept meteen de vraag op of financiële steun vandaag niet even goed en met minder gevaar voor de medewerkers in de diepste put van Brussel gegooid kan worden –naar verluidt zijn er nogal wat zwarte gaten in de hoofdstad waarin grote hoeveelheden geld zonder klank of stank verdwijnen.Want wat stellen mensen zich voor bij noodhulp? Toch het bouwen van scholen en ziekenhuizen. Of het herstellen ervan. Het bezorgen van voedselrantsoenen en drinkwater, mobiele gezondheidszorg en opvang van vluchtelingen, ontheemden en andere thuislozen.

Maar in een land waar geen steen op een andere lijkt te kunnen blijven liggen, in volle en verwoestende oorlog, wat ga je daar opbouwen dat morgen niet platgebombardeerd wordt? Wat ga je aanbieden dat niet meteen in verkeerde handen kan vallen? En kun je sowieso iets opbouwen of aanbieden dat niet meteen ook een politieke keuze inhoudt voor de groep die toevallig de regio of wijk, waar je realisatie zich bevindt, controleert?

En met “groep” bedoelen we niet alleen het opstandelingenleger (door henzelf en het Westen gedoopt –pun not completely unintentional- tot het Vrije Syrische Leger) en de regeringstroepen, want er zijn tal van strijdende groepen of betrokken gemeenschappen. De Syrische Koerden strijden wel tegen de overheid, maar delen niet helemaal de agenda van het VSL, hetzelfde is waar voor de militanten van Al-Nusra die eerder de internationale ambities van Al-Qaeda nastreven. De VN-organisatie die genocides moet voorkomen heeft een tijdje geleden alle strijdende partijen al opgeroepen zich te engageren om –ongeacht de uitkomst van het gewapende conflict- garanties te geven dat de alawitische minderheid met volle respect voor hun mensenrechten behandeld zal worden. Tot nu zonder veel weerklank.

Als het conflict in Syrië iets oproept, dan is het genadeloos geweld, uitzichtloze impasse en islamistisch radicalisme. Die laatste associatie heeft de vaderlandse media de voorbije weken gedomineeerd. De pow-wow van drie burgermeesters in Antwerpen, de taskforce op Binnenlandse Zaken, de reality-berichtgeving over (de vader van) Jejoen Bontinck, het verbod op soepbedeling in Brussel-Noord en de nachtelijke politie-actie tegen Sharia4Belgium: het lijkt alsof de rebellen in Syrië naar Afghaans en Malinees voorbeeld verwikkeld zijn in een religieuze eindstrijd waarvoor ze de hulp van geloofsbroeders uit de rest van de wereld inroepen. 

Dat creëert het beeld van een burgeroorlog tussen een repressief regime dat overeind gehouden wordt door de steun van Iran tegen verzetsgroepen die gedreven worden door een internationalistische jihadi-ideologie. De klassieke keuze tussen cholera en pest krijgt in de gemediatiseerde beeldvorming de vorm van een onmogelijke keuze tussen sjiitisch of soennitisch extremisme. Dat de realiteit véél ingewikkelder is dan dat, komt nauwelijks nog aan bod. ‘Met iets meer dan duizend strijders blijft al-Nusra een kleine groep in vergelijking met de rest van de gewapende Syrische oppositie’, zegt Thomas Pierret, docent moderne islam aan de universiteit van Edinburgh, in een gesprek dat Tine Danckaers met hem had.

Help.

Als de 12-12 campagne voor Syrië geen vliegende start genomen heeft, dan hoeft dat dus niet te verbazen.En het ligt ook niet aan de slechte lente of de vroege paasvakantie. De realiteit van het conflict en –meer nog- de beeldvorming erover maken spontane solidariteit véél moeilijker dan bij een aardbeving of een overstroming, laat staan een tsunami.

Nochtans beweert de campagne 12-12 niet eens dat ze de oorlog wil stopzetten of een van de strijdende partijen wil bijstaan, zelfs niet dat de betrokken organisaties gaan bouwen en zorgen verstrekken waar het de facto onmogelijk is. Het grootste deel van ingezamelde gelden gaat naar opvang en zorg voor Syrische vluchtelingen in Libanon en Jordanië.

De context om daar te werken is niet ideaal, maar stabiel genoeg om te kunnen garanderen dat de verwezenlijkingen met het ingezamelde geld de volgende ochtend niet meteen weer in rook opgaan. De kans dat Syrië een soort Operatie Gegoten Lood doet in de buurlanden, is uiterst klein tot onbestaande (de Israëlische aanval op Gaza legde voor honderden miljoenen ontwikkelingsrealisaties in puin, zonder dat er ooit juridische stappen ondernomen werden om daarvoor schadevergoeding te vragen).

Vluchtelingen zijn grotendeels mensen die ongevraagd het geweld over zich heen krijgen en met een minimum aan hebben en houden de grens overgestoken zijn of zich in het ineenstortende land van de ene onveilige plek naar de nadere min of meer beschermde plek begeven. Het is onaanvaardbaar dat ze ook nog eens slachtoffer worden van de zwart-wittekening die de westerse media en politici over het conflict produceren.

Deze opinie verscheen ook op www.deredactie.be