‘Met de huidige uitstootniveaus raakt ons koolstofbudget binnen zes jaar op’

Volgens een nieuwe toonaangevende studie is het resterende koolstofbudget - de hoeveelheid CO2 die we nog kunnen uitstoten om nog kans te maken om de opwarming van de aarde te beperken tot 1,5 graad - veel kleiner dan eerder gedacht. Klimaatwetenschappers Chris Smith en Robert Lamboll leggen uit hoe dat komt.

Als de mensheid nog minstens 50 procent kans wil hebben om de opwarming van de aarde te beperken tot 1,5 graad Celsius, kunnen we nog maar 250 gigaton CO2 uitstoten. Concreet betekent dit dat de wereld nog slechts zes jaar tijd heeft om netto nul te bereiken, volgens berekeningen in onze nieuwe studie gepubliceerd in Nature Climate Change.

Op dit moment bedraagt de wereldwijde uitstoot 40 gigaton CO2 per jaar. En omdat dit cijfer is berekend bij het begin van 2023, kan de deadline intussen dichter bij vijf jaar liggen.

Onze schatting komt overeen met een analyse die in juni is gepubliceerd door 50 vooraanstaande klimaatwetenschappers. Het strookt ook met veel van de kerncijfers in het toonaangevende rapport dat in augustus 2021 naar buiten werd gebracht door het klimaatpanel van de VN (IPCC).

Netto nul

Hoeveel CO2 nog kan worden uitgestoten opdat de opwarming van de aarde onder een bepaald niveau blijft, wordt het “koolstofbudget” genoemd. Dat concept werkt omdat de stijging van de gemiddelde oppervlaktetemperatuur van de aarde recht evenredig is toegenomen met de totale hoeveelheid CO2 die mensen sinds de industriële revolutie hebben uitgestoten.

Als de mensheid nog minstens 50 procent kans wil hebben om de opwarming van de aarde te beperken tot 1,5 graad Celsius, kunnen we nog maar 250 gigaton CO2 uitstoten.

De andere kant van deze vergelijking is dat, grofweg gezegd, de opwarming stopt wanneer de CO2-uitstoot stopt: met andere woorden, bij netto nul CO2. Dit verklaart waarom netto nul uitstoot zo’n belangrijk concept is en waarom zoveel landen, steden en bedrijven netto nul-doelstellingen hebben aangenomen.

In 2021 stelde het IPCC nog dat het budget 500 gigaton bedroeg, maar dat hebben we naar beneden moeten bijstellen. Een deel van deze herziening is louter timing: drie jaar en 120 gigaton CO2-uitstoot later is de wereld dichter bij de drempel van 1,5 graad Celsius. Verbeteringen die we hebben aangebracht in de berekeningsmethode hebben het budget verder doen slinken.

De lucht klaren

Naast CO2 stoot de mensheid ook andere broeikasgassen en luchtverontreinigende stoffen uit die bijdragen aan de klimaatverandering. We hebben het budget aangepast om rekening te houden met de verwachte opwarming veroorzaakt door deze vervuilende stoffen die geen CO2 zijn. Om dit te doen, hebben we een grote database van toekomstige emissiescenario’s gebruikt om te bepalen hoe de opwarming door andere stoffen dan CO2 zich verhoudt tot de totale opwarming.

Een deel van de opwarming door broeikasgassen wordt gecompenseerd door verkoelende aerosolen zoals sulfaten. Dat zijn luchtverontreinigende stoffen die samen met CO2 worden uitgestoten door uitlaatgassen van auto’s en ovens. Bijna alle emissiescenario’s voorspellen een vermindering van de uitstoot van aerosolen in de toekomst, ongeacht of fossiele brandstoffen worden afgebouwd of de uitstoot van CO2 onverminderd doorgaat.

Zelfs in scenario’s waar de CO2-uitstoot toeneemt, verwachten wetenschappers een strengere wetgeving voor luchtkwaliteit en schonere verbranding.
In zijn meest recente rapport heeft het IPCC zijn beste schatting van de mate waarin luchtvervuiling het klimaat afkoelt bijgewerkt. Als gevolg daarvan verwachten we dat de dalende luchtvervuiling in de toekomst meer zal bijdragen aan de opwarming dan eerder werd ingeschat. Dit verlaagt het resterende koolstofbudget met nog eens ongeveer 110 gigaton.

Andere aanpassingen die we hebben aangebracht in de methodologie verlagen het budget nog meer, zoals projecties van ontdooiende permafrost die niet waren opgenomen in eerdere projecties.

Niet alles is verloren

Het is belangrijk om te benadrukken dat verschillende aspecten van het bepalen van het resterende koolstofbudget onzeker zijn. We weten bijvoorbeeld niet zeker of de opwarming van de aarde echt zal stoppen bij netto nul CO2-uitstoot. Gemiddeld genomen lijken de gegevens van klimaatmodellen erop te wijzen dat dit wel het geval zal zijn, maar sommige modellen laten zien dat de opwarming nog tientallen jaren doorgaat nadat het netto nulniveau is bereikt. Als verdere opwarming na het netto nulpunt het geval is, dan zou het resterende koolstofbudget nog kleiner zijn.



De tijd dringt om de opwarming van de aarde te beperken tot 1,5 graad boven het pre-industriële niveau.

Zulke onzekere factoren zijn de reden waarom we een altijd spreken van een kans van 50 procent om de opwarming te beperken tot 1,5 graad, ook bij een budget van 250 gigaton CO₂.

De tijd dringt dus om de opwarming van de aarde te beperken tot 1,5 graad boven het pre-industriële niveau. Hoewel we het resterende koolstofbudget hebben herzien, is de boodschap van eerdere onderzoeken ongewijzigd: een drastische vermindering van de uitstoot van broeikasgassen is noodzakelijk om de klimaatverandering een halt toe te roepen.

Het lijkt minder waarschijnlijk dat we de opwarming zullen beperken tot 1,5 graad, maar dat betekent niet dat we de hoop moeten opgeven. Onze update heeft ook het budget voor 2 graden naar beneden bijgesteld ten opzichte van de IPCC-schatting van 2021. Maar het verschil is een pak kleiner, het 2 gradenbudget werd herzien van 1350 naar 1220 gigaton, of van 34 naar 30 jaar met de huidige uitstoot.

Als elk land zijn huidige klimaatbeloftes volledig nakomt (toegegeven, een optimistisch scenario), kan dat volstaan om de opwarming onder de 2 graden te houden.

De risico’s op tipping points, of omslagpunten, zoals het afsterven van het regenwoud in het Amazonegebied, nemen toe naarmate de opwarming toeneemt. Maar de drempel van 1,5 graden is geen harde grens waarboven klimaatchaos in overvloed heerst.
Met doeltreffende maatregelen op het gebied van emissies kunnen we de opwarming nog steeds beperken tot 1,6 of 1,7 graad Celsius. Op de langere termijn kunnen we de temperaturen dan misschien terugbrengen tot onder de 1,5 graad. 

Dat is een doel dat absoluut het nastreven waard is.

Chris Smith en Robin Lamboll zijn onderzoekers aan respectievelijk de Universiteit van Leeds en het Imperial College London. Ze schreven mee aan een gezaghebbende studie die onlangs verschenen is in het vakblad Nature Climate Change.

Dit artikel werd oorspronkelijk gepubliceerd door IPS-partner The Conversation.