Microfinancieringssector wordt volwassen

Hoe werkt microfinanciering?

Microfinanciering is het verstrekken van financiele diensten aan mensen die niet terecht kunnen bij het reguliere bankcircuit omdat ze niet voldoende onderpand kunnen bieden. Incofin IM, Alterfin en Oikocredit investeren in microfinancieringsinstellingen in ontwikkelingslanden die op hun beurt microkredieten, gaande van enkele tientallen euro’s tot enkele duizenden euro’s, verstrekken aan lokale ondernemers. Vaak lenen deze mensen eerst in groepsverband waarbij de groepsleden samen borgstaan voor de afbetaling van de leningen. In een latere fase kunnen ze ook individuele leningen bekomen. De micro-ondernemers betalen correcte intrestvoeten, een pak minder dan de woekerintresten die ze in het lokale circuit betalen en die kunnen oplopen tot 100% per week. De intresten dekken de administratie van de vele kleine kortetermijnleningen en de opvolging van de dossiers.

Pijlsnelle groei

Microfinanciering is op korte tijd enorm gegroeid. In 1997 telde de sector wereldwijd 13,4 miljoen klanten, nu zijn dat er al meer dan 150 miljoen. Ook de investeringen stegen pijlsnel met groeicijfers van 40 tot 50 procent per jaar. Dit trok de aandacht van investeerders die in microfinanciering een manier zagen om hun portefeuille te diversifiëren en die een korte termijn rendementsperspectief vooropstelden. Voor hen primeerden financiële rendementen en snelle groei op sociale return. Deze situatie heeft geleid tot wantoestanden in landen als India en Bangladesj waar de noden van de klanten uit het oog werden verloren. Eigen aan microfinanciering is net het evenwicht tussen financiële doelstellingen en sociale doelstellingen. Als een van deze elementen begint door te wegen, kan microfinanciering niet meer effectief zijn.

Regulering van de sector

In veel landen in ontwikkeling heeft de regulering geen gelijke tred kunnen houden met de snelle groei van de microfinancieringssector. De internationale microfinancieringsindustrie streeft naar professionalisering en regulering van de sector. Daartoe werkt ze aan enkele intiatieven: het lobbyen voor het invoeren van risicocentrales die nagaan hoeveel leningen kredietnemers hebben lopen, het invoeren van regels voor consumentenbescherming (Client Protection Principles — www.smartcampaign.org), het stimuleren van transparantie in tarifering (mftransparency.org) en de certifiëring van microfinancieringsinstellingen die ethiek en deugdelijk bestuur in hun activiteiten centraal stellen.

Screening op sociale performantie

Investeerders hebben de verantwoordelijkheid om de microfinancieringsinstellingen waarin ze willen investeren grondig te screenen, niet alleen financieel, maar ook sociaal. Incofin Investment Management, Alterfin en Oikocredit hechten veel belang aan de sociale dimensie van microfinancieringsinstellingen. Zij werken met Social Performance Measurement tools die de instellingen doorlichten op het vlak van onder meer maatschappelijke relevantie, kwaliteit van de dienstverlening, human resources en groeiperspectieven. Zij interviewen kredietnemers over hun ervaringen met de microfinancieringsinstelling waarvan zij ontleenden. Zo kunnen ze zo objectief mogelijk inschatten hoe microfinancieringsinstellingen met hun klanten omgaan. Instellingen die op die sociale parameters onvoldoende scoren, komen niet in aanmerking voor investering.

Microfinanciering als opvangnet

Microfinanciering kreeg de naam een wondermiddel te zijn dat de armoede zou bestrijden. De hoog gespannen verwachtingen die daarmee samenhingen kon microfinanciering onmogelijk inlossen. Microfinanciering kan een belangrijke schakel zijn in armoedebestrijding, maar kan dat niet alleen. Armoede is een zeer complex gegeven. Niet alleen het inkomen is van belang, ook economische, medische, sociale factoren, politieke stabiliteit en onderwijs spelen een belangrijke rol. Het is een krachtig hulpmiddel voor armen dat hen toelaat beter om te gaan met de wisselvalligheden van het leven. Incofin IM, Alterfin en Oikocredit zien daar op het werkterrein de resultaten van.

Loïc De Cannière is Managing Director van Incofin IM
Hugo Couderé is Managing Driector van Alterfin
Bert Van Thienen is Coördinator van Oikocredit-be