Wereldstraat

De analyses zijn al gemaakt en de voorpagina’s waarop winnaars en verliezers bekendgemaakt worden, zijn al zo vaak verschenen dat het misschien toch nuttig is er nog eens aan te herinneren dat de provincie- en gemeenteraadsverkiezingen nog moeten plaatsvinden.

Op 14 oktober krijgt uw lokale stem nationaal gewicht, zegt de ene partij, terwijl de andere juist benadrukt dat er die dag naar de Dorpsstraat gekeken wordt, niet naar de Wetstraat. Het verschil in mening is recht evenredig met de winst- of verliesverwachting bij de respectieve partijen. In al die voorafgaande evaluaties gaat de slinger tussen lokaal en nationaal, maar wordt zo goed als niet gesproken over het internationale karakter van de lokale politiek, en dat is jammer.

Veel lokale politiek in Vlaanderen blijft in wezen dorpspolitiek – en dat geldt ook voor de steden: de blik naar binnen gericht, een beetje angstig voor de grote buitenwereld, eerder op behoud dan op innovatie gericht. Het lokale beleid staat het dichtst bij de bevolking en weerspiegelt dan ook beter dan de hogere overheden de onzekerheid en het conservatisme van die bevolking, is vaak de verklaring voor het gebrek aan weids perspectief en politieke durf.

In plaats van de wereld de gemeente in te trekken, wordt al te vaak verkozen het dorp op de wereld te projecteren. Nu de economische crisis aan de toekomstverwachtingen vreet en de eurocrisis als een zwaard van Damocles boven zeventig jaar Europese vrede hangt, is de kans op mondiaal denken kleiner dan de voorbije decennia, terwijl de behoefte eraan nooit groter geweest is.

Er zijn gelukkig inspirerende voorbeelden. Steden als Gent, Antwerpen en Leuven gaan de uitdaging aan om over tien of twintig jaar klimaatneutraal of toch maximaal duurzaam te zijn. Niet alleen de ambitie om de ecologische voetafdruk van de stad te verkleinen tot een absoluut minimum is gedurfd. Ook de termijn waarop gepland wordt, gaat in tegen de trend om eerder vandaag dan morgen te scoren en bij de volgende verkiezingen de electorale opbrengst meteen te incasseren. Twintig jaar is een eeuwigheid in een wereld van permanente nieuwsstromen en dito imagocampagnes.

Maar er zijn dus besturen, gesteund of gestuwd door hun wakkere burgers en middenveld, die over de horizon van de bestuursperiode heen kunnen kijken. Omdat de planeet – wijzelf, onze kinderen en kleinkinderen, en alle leven dat onderling afhankelijk is – dat nodig heeft. Steden en gemeenten zijn de afgelopen jaren uitgegroeid tot cruciale spelers in de noodzakelijke transitie naar een duurzame economie en cultuur, omdat het mondiale niveau verstek laat gaan. Als de staats- en regeringsleiders falen, kunnen de burgemeesters de wereld misschien nog redden?

Tegenover de afwezigheid van de wereld in de campagnes staat de vaststelling dat veel lokale besturen beseffen dat elk beleidsniveau zijn verantwoordelijkheid moet nemen om burgers te helpen zich in het complexe web van mondiale relaties en interacties te situeren en er een constructieve bijdrage toe te leveren. Jammer genoeg beperkt het perspectief bij beleid én bij burgers zich al te vaak tot financiële hulp, waarbij enkele grote ngo’s met lokale comités mogen incasseren, net als lokale initiatieven die acties in het Zuiden opzetten. Daar is niets tegen, maar het is te comfortabel om goed te zijn.

De aanpak van solidariteit via financiële hulp stelt namelijk geen enkele vraag bij de manier waarop onze – ook lokale – economie verweven is met de economie in China of Brazilië. Ze confronteert ons niet met de impact van onze productiemethodes en consumptiegewoonten op inwoners en landbouwcycli in Bangladesh of Paraguay. Ze bevraagt ook het bijzonder resistente eurocentrisme niet, dat ervan uitgaat dat ‘wij hen moeten leren vissen’, om een aloude voorstelling van ontwikkelingshulp te gebruiken. Ze maakt op geen enkele manier duidelijk hoe de afbraak van onze sociale zekerheid samenhangt met de abominabele arbeidsomstandigheden in het Zuiden.

Kortom: financiële hulp op zich doet eigenlijk weinig meer dan onze vooroordelen over onszelf (goede intenties en superieure kennis) en over het Zuiden (hulpbehoevend en onderontwikkeld) bevestigen.

Kiezers doen er goed aan om de partijprogramma’s en -folders tegen het licht van de mondialisering te houden. De kwaliteit van kandidaten is vaak af te lezen van hun visie op lokaal bestuur en mondiale verantwoordelijkheid.