Brasil 14: het belangrijkste WK-boek voor de Copa

Sinds het ontstaan van het Futebol Arte is de Braziliaanse maatschappij verweven met o jogo bonito, het mooie spel. Omdat het een niet zonder het ander kan, zou het ook onvolledig zijn om over het ene of het andere te schrijven. Zoiets moeten sportjournalist François Colin en voetbalschrijver Raf Willems gedacht hebben toen ze naar Brazilië trokken naar aanleiding van de twintigste Copa.

Gouden kooi

Een tweeledig boek dus: het spel en de maatschappij. Colin, een van de leading voices in het Belgisch voetbal, neemt de lezer in deel één op sleeptouw doorheen de roemrijke wereldbekergeschiedenis van de Braziliaanse seleção. In een geslaagde poging het doek dat over de gouden kooi van de Goddelijke Kanaries hangt weg te trekken, passeren portretten van helden als Didi, Garrincha en Pelé de revue. Elk hadden ze hun rol in de hoogte- en dieptepunten van de ploeg en de fans. Ook Belgische en Nederlandse voetballers als Paul Van Himst, Jan Ceulemans en Ronald de Boer, die de Brazilianen in hun carrière tegenkwamen, doen hun zegje.

Colin pende met Willems een mix neer van heerlijke anekdotes en gesprekken met mensen op de eerste rij van het sambavoetbal. Gebeurtenissen die – met de nederlaag in de WK-finale van 1950 tegen Uruguay voorop – een cruciale rol hebben gespeeld in de ontwikkeling van de Braziliaanse identiteit.

Ook de protesten die we momenteel in nieuwsflitsen zien passeren zijn daar onderdeel van. ‘Duizenden mensen streven naar een rechtvaardige samenleving met de bal als centraal gegeven’, stelt het boek duidelijk. De Braziliaanse (ex-)voetballers nemen niet alleen op de grasmat hun verantwoordelijkheid. Ze spelen tegen de armoede (zoals Rivaldo) of nemen vaak maatschappelijke en politieke standpunten in (zoals Pelé). Zo ook Neymar, de komende ster die de cover van het boek siert.

Metamorfose

Willems, pionier in het sociale aspect van voetbal, besteedt het tweede deel van het boek dan ook aan beschouwingen over de plaats van het voetbal in de Braziliaanse maatschappij. In het Zuid-Amerikaanse land staat het spel symbool voor het sociale leven.

De bedenker van “voetbal, ambiance en solidariteit” duikt de historie in op zoek naar de plaats van het Futebol Arte, voetbal als kunst,  in het politieke en maatschappelijke spectrum. Racisme, corruptie en hooliganisme zijn immers problemen die nog steeds de kop opsteken in het land van president Dilma Rousseff.

Vervolgens houdt hij van Rio de Janeiro tot Recife halt bij enkele goede zielen die plaatselijk bergen werk verzetten met de bal in het achterhoofd. Maar kan de komst van het WK werkelijk iets veranderen? Willems hoopt in elk geval dat het een begin kan zijn van een metamorfose en roept met voorbeelden als project Bom Senseo op tot aandacht voor de problemen.

Met een uitgebreid bronnenarsenaal dokteren beide heren uit hoe het voetbal zowel sportief als sociaal gestalte kreeg doorheen de Braziliaanse geschiedenis. De mix van deze twee virtuozen vormt misschien wel het belangrijkste WK-boek in de aanloop naar de twintigste Copa. Een schrijfsel dat u absoluut moet gelezen hebben voor 13 juli, wanneer in het legendarische Maracana-stadion de geel-groenen meer dan waarschijnlijk de Wereldbeker in de lucht zullen steken.

Brasil 14 is uitgegeven door Lannoo, 254 blzn. ISBN: 978 94 014 1682 5