Van verontwaardiging naar actie

In de zetels van het mediacentrum drumde de Braziliaanse pers samen rond een tengere zwarte vrouw, in het zwart gekleed: Marina Silva. ‘Met deze eindverklaring heeft de planeet helemaal geen veilige bewaker gekregen’, was haar reactie. Marina was minister van Milieu onder Lula, maar stapte in de loop van diens tweede ambtstermijn op omdat ze het niet eens was met het gevoerde beleid em zijn visie op ontwikkeling. Ze was ook presidentskandidaat voor de Groene Partij bij de vorige verkiezingen. Haar interpretatie: de tekst is veel te generisch en niets zeggend en laat het initiatief over aan de landen zelf om al dan niet een ernstig milieubeleid te voeren. Er is precies gebeurd wat de VS al twintig jaar willen: dat milieubeleid gewoon zou overgelaten worden aan de goodwill van de nationale staten. Van een globaal en gezamenlijk engagement om deze planeet te vrijwaren voor de toekomstige generaties, is hier niets terug te vinden, vindt Marina Silva. ‘Men heeft vierhonderd miljard over om de banken te redden, maar de dertig miljard die hier gevraagd worden om te investeren in duurzame ontwikkeling, zijn niet te vinden. Dat het zo gelopen is, is volgens haar een bewuste keuze van het Braziliaanse voorzitterschap, dat gewoon alle moeilijke thema’s waarover men het niet eens geraakte, eruit geschrapt heeft. ‘Deze tekst is een opdracht, de civiele samenleving moet dit nu overnemen als haar taak.’

Eenzelfde geluid was er te horen op de persconferentie van Climat Action Network en Global TckTckTck. Geen visie en geen engagement in de tekst.

Maar er is geen tijd te verliezen en intussen wordt er al verder gekeken, naar hoe het morgen verder moet. Ook hier werd oprecht hoopvol gekeken naar de civiele samenleving die inmiddels een lange weg heeft afgelegd. ‘Met een document redt je de wereld niet’, zo merkte de vertegenwoordiger van de juristen op. ‘Als je vandaag kijkt naar het aantal juridische zaken over milieuconflicten, dat is indrukwekkend. De toegang tot het gerecht voor dit soort vergrijpen is ontzettend verbeterd. In de VS worden vandaag tientallen projecten voor steenkoolcentrales op deze manier tegengehouden.’

Ook vandaag lanceerde Greenpeace hier hun campagne om olieboringen aan de Noordpool tegen te gaan. Bedoeling is over enkele weken een miljoen handtekeningen verzameld te hebben die in een charter aan de Noordpool zullen geplaatst worden om het gebied te brandmerken als ‘reservaat van de mensheid’, verboden voor olieboringen. Speciale gast voor de lancering van die campagne was onder meer de magnaat Richard Branson van Virgin, die kwam getuigen hoe prachtig de Noordpool wel is ( was daar geweest met zijn zoon) en die verkondigde te streven naar milieuvriendelijke brandstof voor zijn vliegtuigen en boten.

Vandaag was er ook wat tijd om impressies op te doen op enkele side events, waarvan er hier ontelbare georganiseerd worden: over groene economie, over “Beyond gdp”, klimaat en armoede, groene steden, duurzame landbouw, nieuwe rapporten die gelanceerd worden.

Wat opvalt ( tegenover bv de klimaatconferentie van drie jaar geleden bv) is het niveau van die side events, dat hoog ligt, een kritisch publiek, interessante voorstellen en experimenten, rijke discussies over het verschil tussen echte duurzaamheid en discours, tussen echte groene economie die vertrekt van de planetaire grenzen en de groene economie van de corporate power. Over waarden en wie die waarden bepaalt, of door wie we die laten bepalen.

Dat is wellicht het meest hoopvolle en het krachtigste signaal dat hier van de conferentie uitgaat. Vooral wanneer je weet dat behalve hier in dit Riocentro en het aangrensende Atletenpark, ook nog eens tientallen initiatieven doorgaan in de stad: de alternatieve top Cupula dos povos, maar ook aan de universiteiten van Rio en andere instellingen. Kortom een kleine honderdduizend mensen die hier in Rio gemobiliseerd zijn voor deze top, die afspraken maakten en netwerken opzetten.

En de communicatie die errond gebeurt, de kranten, de tijdschriften, hier en wereldwijd ( meer dan 3000 journalisten zijn hier aan de slag). Het kan niet anders dan een inpact hebben.
Maar het hie nog eens duidelijk geworden: het zijn niet de politici die de nodige shift zullen realiseren, het zijn de verontwaardigde, bezorgde en wakkere burgers.

Zojuist Jean Pascal Van Ypersele hier ontmoet. Zoals steeds, met enig optimisme. Zijn mening: ‘twintig keer te weinig, en ja, het is gewoon de grootste gemene deler waarover consensus kon bereikt worden. Maar het klopt niet dat we met dit document met lege handen staan of dat het een stap terug is. Hier zit heel wat in waarmee we aan de slag kunnen.’ Hij stelde zich de vraag: ‘ik zou eens willen weten wat de reacties in de media waren na de aardetop van 1992.’ Gisteren op de persconferentie van de Braziliaanse delegatie las de milieuminister de titels voor van de kranten, na de aardetop van 1992 en die hadden het inderdaad over een historische mislukking, een flop.

Misschien moet eerst het stof gaan liggen. En dan komt het erop aan de juiste allianties te smeden en de juiste prioriteiten te stellen om aan de slag te gaan. Er is een heel groot potentieel en we kunnen niet wachten op de politici, al hebben we die heel erg nodig.