De Baskische Y

Dankzij de constructie van het Guggenheimmuseum scoort Bilbao (Bilbo in de Baskische taal) sinds een paar jaar hoog op de lijst van populaire Europese citytrips. De kuststad San Sebastián – Donostia in de Baskische taal en tevens meest courante benaming - is reeds langer een populair reisbestemmingsoord, met name van mondaine surfliefhebbers. Met de auto ben je via de tolsnelweg in ongeveer een uur van de ene stad in de andere, het snelste openbaar vervoer verloopt iets trager per bus via dezelfde snelweg (reistijd: 1u10, normale kostprijs: 9, 90 euro).  Wanneer je je vandaag per trein tussen deze twee steden wilt verplaatsen, staat je een reis te wachten van een kleine drie uur (normale kostprijs: 5 euro). De trein stopt namelijk zowat in alle tussenliggende dorpen, waarbij onderweg gevarieerde groene landschappen, steile kustkliffen en al dan niet verlaten fabrieken het uitzicht vormen.

De verbinding Bilbo-Donostia vormt onderdeel van het project dat de naam ‘De Baskische Y’ meekreeg; het aanleggen van een hogesnelheidstrein-netwerk tussen de drie grote steden in de Baskische Autonome Gemeenschap[1]: Bilbo, Donostia en Gasteiz. De Baskische Y vormt op zich weer onderdeel van het gigantische constructieproject voor het Spaanse hogesnelheidstrein-netwerk, een spoorlijn die onder andere Madrid met Parijs wil gaan verbinden[2].

Enkele feiten

Reeds in de jaren ’80 van de vorige eeuw werden ideeën geopperd om een Baskische hogesnelheidslijn te faciliteren, in eerste instantie om het goederentransport per trein door de regio te verhogen. In 1994 werd door de Raad van Europa het plan voor de constructie van het internationale hogesnelheidsnetwerk Madrid-Vitoria-Dax goedgekeurd.  Na deze beslissing werden diverse analytische studies uitgevoerd om de kosten en de impact van het hogesnelheidsproject na te gaan. Op 25 april 2006 tenslotte werd een financieel akkoord gesloten tussen het Spaanse Bevorderingsministerie (Ministerio de Fomento) en het Baskische Departement van Transport en Publieke Werken (Departemento de Transportes y Obras Públicas del Pais Vasco). Hiernaast werd door de Europese Unie 16 miljoen euro subsidie toegekend aan het hogesnelheidstrein-project. In oktober 2006 gingen de werken ter voorbereiding van de Baskische Y van start.

Tegenstand in Baskenland

Voorafgaand aan de start van de werken in 2006 vonden massale protesten plaats tegen het gigantische spoorwegenproject. Zo was er bijvoorbeeld eind 2005 een betoging in Bilbao waarbij duizenden mensen op straat kwamen, tegen de implementatie van de plannen voor de Hogesnelheidstrein (Abiadura Handiko Trena-Tren Alto Velocidad) doorheen Baskenland. De voornaamste ecologische redenen voor het protest liggen in het feit dat de nieuwe spoorlijnen grote delen Baskisch natuurgebied zullen aantasten, en met name de werking van de aquifers (een aquifer is een watervoerende laag in de ondergrond die als natuurlijke watergewinning fungeert). Hiernaast worden ook sociaal-democratische en politieke redenen aangedragen ter verwerping van het AHT-project.

Diverse protestgroepen zijn tot op de dag van vandaag actief in het organiseren van het verzet tegen de hogesnelheidstrein; AHTrik Ez (Nee aan de Hogesnelheidstrein) en AHT gelditu! (halt aan de Hogesnelheidstrein!) zijn hierbij de bekendste. Naast tal van politieke partijen, vakbonden, gemeentes en specifieke actiegroepen heeft ook de extremistische beweging ETA (Euskadi Ta Askatasuna: Baskenland en Vrijheid) meermaals van zich laten horen in deze discussie. Zo vond op 3 december 2008 de brutale moord plaats op Ignacio Uría, directeur van een bouwbedrijf dat een deel van de constructie van de Baskische Y op zich nam. Sinds februari 2009 zijn er vanuit ETA geen terreuracties meer gevoerd tegen de constructie van de AHT, het al dan niet georganiseerde volksprotest evenwel is nog steeds dagelijks aanwezig doorheen de Baskische regio. Zowel in het straatbeeld, het discours als op het internet zijn tal van voorbeelden hiervan te vinden.

De Baskische Overheid (Eusko Jaurlaritza-Gobierno Vasco) probeert via informatieve websites en reclameboodschappen de Baskische bevolking te overtuigen van de voordelen van de constructie van de nieuwe spoorlijn. De grootste pluspunten die hierbij worden benadrukt zijn de afname van het goederentransport op de snelwegen en de inkorting van de reistijd per trein. Zo zou de treinrit tussen Bilbao en Donostia slechts 38 minuten gaan duren in plaats van de huidige 2u40. Over de kostprijs van een kaartje voor deze supersnelle rit wordt evenwel nergens gerept.

Links

• Engelstalige pagina op Wikipedia over Baskenland-The Basque Country: http://en.wikipedia.org/wiki/Basque_Country
• Officiële website waar het project ‘De Baskische Y’ wordt voorgesteld aan het publiek: www.euskalyvasca.com (Engelstalige pagina beschikbaar)
• Engelstalige pagina op Wikipedia over  de Baskische Y:  http://en.wikipedia.org/wiki/Basque_Y
• Officiële website van de Baskische Overheid: www.euskadi.net
• Website van de actiegroep AHT gelditu!: www.ahtgelditu.org (enkel in Baskisch, Spaans en Frans beschikbaar)
• Facebookpagina van de actiegroep AHTrik Ez: www.facebook.com, geregistreerd onder de naam AHTrik Ez

[1] De Baskische Autonome Gemeenschap of Euskadi bestaat uit de drie Baskische provincies Bizkaia-Vizcaya, Gipuzkoa-Gúipuzcoa en Araba-Álava (resp. in Baskische-Spaanse orthografie). De hoofdsteden van deze provincies zijn Bilbo-Bilbao, Donostia-San Sebastián en Gasteiz-Vitoria (resp. in Baskische-Spaanse orthografie).

[2] Een deel van het netwerk van de Spaanse Hogesnelheidstrein (AVE) is reeds in gebruik. Op de officiële website van de Spaanse spoorwegen (Renfe.com) zijn alle verbindingen te raadplegen.