Congo: Vital Kamerhe n° 5 op campagne in Butembo

Vandaag was het de beurt aan Vital Kamerhe.  Zijn vliegtuigje vliegt dwars over Butembo en landt dan op de aerodroom van Rughenda: het signaal voor de bevolking om zich in beweging te zetten naar de verkiezingsmeeting.

Op twee kilometer afstand van zijn spreekgestoelte besluit Kamerhe tevoet te gaan. Zijn aanhangers maken een menselijke ketting rond hem om te vermijden dat de massa hem zou verdrukken. De politie volgt achteraan. Het lawaai is oorverdovend. Met in het achterhoofd nog de lamme houding van de mensen bij de bezoeken van de vorige twee pretendenten op de presidentszetel, dacht ik dat dit in de aard lag van de bevolking van Butembo. Niets is minder waar.

Kamerhe wordt ingehaald als een langverwachte held. In dikke drommen staan de mensen reikhalzend langs de weg om een glimp op te vangen van de bezoeker. Zijn gezwaaide groeten worden enthousiast beantwoord door jong en oud. De campagne heeft hem enkele kilos lichter gemaakt. Hij staat op scherp, beweegt heel dynamisch.

Op het moment dat hij aankomt aan het rond punt VGH, stopt het met regenen. Anderhalf uur lang geeft hij er het beste van zichzelf. Net als zijn speech beëindigd is, herbegint de regen weer. Hier lijkt toch wel een bijzondere regisseur aan het werk.

Vital Kamerhe wordt ingeleid door Crispin Mbindule, de man van de wijk Furu die intussen sterk aan populariteit heeft gewonnen, en de UNC van Kamerhe heeft vervoegd als kandidaat volksvertegenwoordiger. Energie stroomt door de massa.

Ook Kamerhe bevestigt zijn redenaarstalent. De mensen hangen reikhalzend aan zijn lippen, reageren op zijn prikkels, zijn vragen, zijn kreten. Hij hakt in op de 5 chantiers van Kabila. “In Kinshasa zeggen sommigen dat jullie in Butembo boulevards hebben als die in Kin. Maar zie ons hier staan in de modder!”.

“Als een president moe is, moet hij plaats maken voor een ander, in plaats van zich aan de macht te willen vastklampen. Congo is doodziek. In 1960 stonden we op het niveau van Canada, vandaag zijn we de 187^ste op 187, en dat is heus niet te wijten aan tovenarij. Onverantwoordelijk leiderschap, gebrek aan politieke wil, ontbreken van een visie, dat heeft ons gebracht waar we nu zijn. Daardoor is de Staat nu de vijand nummer één van het volk geworden”.

Nepotisme, onbetaalde soldaten, onderwijzers en ambtenaren, corrupte rechters, geen enkel onderwerp is taboe, en steeds zegt hij erbij hoe hij de problemen zal aanpakken. Hij geeft veel aandacht aan vrouwen en jongeren. Hij spreekt met kennis van zaken over de ontiegelijke natuurlijke rijkdommen van het land, goochelt met cijfers over het onevenwichtige contract met de Chinezen in het licht van de stijgende koperprijs, benadrukt dat een goed beheer op termijn kan leiden tot een economie die even groot is als die van de Verenigde Staten en Europa samen, en verwijst naar de aanpak van President Lula in Brazilië. Hij is de eerste politicus sedert het begin van de campagne die ik spontaan het woord ‘landbouw’ hoor in de mond nemen. “Het is een schande dat deze regering slechts 0,6 % van het nationaal budget aan de belangrijkste sector van onze economie besteedt”, roept hij uit. “Ons land , mits een goed landbouwbeleid, zou honger kunnen de wereld uithelpen”. De toehoorders volgen aandachtig. “Die man weet waarover hij spreekt”, knikt mijn linkerbuur.

“Jullie hebben me hier gezien in 2006 mét Joseph Kabila, in 2011 sta ik hier zonder hem. Hoe zit dat nu? Willen jullie dat weten?”. “Jaaaaa”, schreeuwt de massa, “zeg het ons”.

“Ik heb me vergist in de president. Ik vraag daarvoor om vergeving aan jullie. J’assume mon passé. Maar het is de toekomstvisie die telt. Niet die van een chef die als een God wil heersen, maar dan in zijn campagnes amper twee minuten spreekt en op de vlucht slaat. Die overal stadions wil bouwen, maar vergeet dat de mensen honger lijden, in slechte gezondheid zijn, slecht behuisd zijn, en behoefte hebben aan een opleiding die leidt naar werk”.

Ook de relatie tot de buurlanden gaat hij niet uit de weg. Hij roept op tot een volgehouden dialoog ondanks alle spanningen, “want zelfs de USA en de USSR hadden ambassades in elkaars hoofdsteden doorheen de koude oorlog. Als de hut van je buren brandt, moet je gaan helpen, maar dan wel zonder enige hypocrisie”.

Meer dan een uur lang houdt Kamerhe de aandacht van de mensen vast. Vervolgens gaat hij over tot het voorstellen van de lokale kopstukken van zijn lijst, die elk om beurt het woord krijgen. Ook die van andere partijen die hem mee ondersteunen. P3, Pierre Pay Pay, gewezen gouverneur van de Nationale Bank en uittredend député van de partij UDECF. Maar ook iemand van de MLC, die de partijvlag als een mantel om zich heeft gehangen. Vooraleer hem het woord te geven, vertelt Kamerhe nog eerst iets over zijn bezoek aan partijleider Bemba in het Internationaal Gerechtshof in Den Haag.

Kamerhe is daarmee de eerste kandidaat die aangeeft dat politiek voor hem samenwerking inhoudt. De anderen kwamen eerder egotrippen.

Hij geeft nog mee dat de discussie over een verenigde oppositie nog steeds niet dood is, en dat hij nog met Mbusa Nyamwisi aan het praten is. Die werd gisteren dan weer gespot in Kinshasa met de echtgenote van Jean-Pierre Bemba van de MLC. Er zijn dus nog verrassende wendingen mogelijk in deze verkiezingen, ook al blijven er nog slechts zeven dagen over in de campagne. Maar ondertussen werken ze alvast samen aan wat Kamerhe een omsingelingsstrategie noemt: de belangrijkste tegenkandidaten zorgen ervoor dat JK zwaar stemverlies lijdt in de provincies waar ze zelf sterk staan, en zo zal een machtswissel toch mogelijk worden, zelfs zonder gemeenschappelijke kandidaat, benadrukt hij.

Om af te ronden roept een animator in de microfoon: “weten jullie de hoeveelste president we binnenkort gaan verkiezen? Kasavubu was de eerste, Mobutu de tweede, LD Kabila de derde, Joseph Kabila de vierde, en dan is het nu tijd voor de vijfde president van de D.R. Congo, uw kandidaat nr 5, Vital Kamerheeeeeeeee”.

In Afrika vorm je het getal drie met opgestoken midden-, ringvinger en pink, en daartoe moet je de wijsvinger met de duim naar beneden gedrukt houden. Maar vanuit een bepaalde hoek bekeken vormen die duim en wijsvinger dan wel het symbool voor nul. Presidentskandidaat nummer 3 krijgt daarom steeds meer op publieke meetings te horen: “trois égal zéro”. Mocht de finale uitslag enkel in het Oosten worden bepaald, dan is uit het gebeuren van vandaag overduidelijk gebleken wie de overwinnaar zou zijn.

Een fanfare zet een begeesterende melodie in. De presidentskandidaat wordt uitgeleide gedaan. Twee meisjes spreken me aan: “ken je ons nog?”. “Ja”, zeg ik, “waren jullie ook niet op de meeting van Kabila?”. Hun gezichten lichten op, blij dat ik hen herken. “En, hebben jullie al een keuze gemaakt?”, vraag ik hen. “Ja”, zeggen ze giechelend, “nu weten we het zeker”.

“Meneer, meneer, ik ken u, dank u voor uw berichtgeving op RFI. Ik luister alle dagen naar u. U gaat natuurlijk ook van deze meeting weer een mooie reportage maken, nietwaar? Morgenvroeg in het nieuws?”. “Vanavond al, om 20u30”, antwoord ik hem knipogend. “Daarom moet ik nu gauw gaan”.

“Voor wie zou u stemmen moest u Congolees zijn, meneer, toe zeg het ons!”.

“Ik ben buitenlander, als observator moet ik neutraal blijven. Dat begrijpt u wel“.

Het begint opnieuw hevig te regenen. “Ik moet er nu echt vandoor, sorry. Neem de juiste beslissing in het kieshokje op 28 november. Veel succes ermee”, zeg ik nog, en steek mijn handpalm op bij wijze van groet.

“Aha…., ik snap het”, glundert hij, “nummer 5 hé. Dank u wel, meneer”. Het duurt enige seconden eer tot mij doordringt wat hij bedoelt. Nooit eerder een kiescampagne meegemaakt waarin gebarentaal zo belangrijk is.