Is de kiespijn nu over?

De hele dag heb ik vergaderd met de boerenorganisaties van Butembo om de evaluatie te doen van hun implicatie in het kiesproces. Ze wilden de verkiezingscampagne niet lijdzaam ondergaan, zoals voorheen, maar een aanpak uittesten die kandidaten interpelleert naar hun visie op de toekomst van gezinslandbouw in Congo, en hen tegelijk informeert over de verwachtingen van de boerenorganisaties. Bovendien kondigden ze aan voortaan niet enkel om de vijf jaar via hun stemgedrag de prestaties te evalueren, maar in een jaarlijkse intensieve werksessie met de honorables de balans op te maken van hun parlementair werk. Werkelijk een innoverende aanpak, die kan leiden tot een revolutie in de relaties tussen verkozene en kiezer. Ik schrijf er later beslist nog een blogbijdrage over.

De vergadering verliep zonder stress. Door het herhaalde uitstel van de bekendmaking van de kiescommissie hadden de meeste mensen besloten er zich niet langer druk om te maken. En de inhoud van onze vergadering was bijzonder boeiend. We hadden het dan ook niet in de gaten dat de tijd verder schreed. Toen zo tegen 17u iemand me opbelde om te melden dat de afkondiging van de voorlopige resultaten begonnen was op TV, werden we er plots aan herinnerd dat dit vandaag te gebeuren stond.

We sloten meteen af, maar een plotse wolkbreuk verhinderde ons de vergaderzaal te verlaten. Gelukkig hadden twee mensen (niet toevallig boerinnenleidsters) een transistorradio bij, en konden we in real time de bekendmaking van de volledige uitslag volgen, met op de achtergrond het geruis van de regen.

Niemand reageert op de overwinning van Kabila. Die stond toch al vast. “Ik ben de voorbije maanden in Kinshasa, in Katanga en in Oost-Kasaï geweest, en steeds is me opgevallen hoeveel mensen me zeiden dat ze voor Kabila zouden stemmen”, zegt de voorzitster van een boerinnenbond. “Alleen mochten ze dat niet luidop zeggen, want dat werd niet geapprecieerd, je werd er meteen op afgerekend als je dat zou hebben gedurfd. Dus die uitslag verwondert me hoegenaamd niet”.

De andere mensen blijven er gelaten bij. De verschillen tussen de provincies springen in het oog, en het resultaat in Noord-Kivu verschilt grondig van dat van de rest van het land. Toch wint Kabila ook in deze provincie nog, zij het met een spectaculaire terugval van zijn score ten opzichte van die van 2006. “Misschien is 5 jaar langer diegene die we al kennen nog altijd beter dan het onbekende waar Tshisekdi ons zou in meesleuren”, zegt iemand berustend. “Beter geen verwachtingen hebben, dan te moeten vrezen wat er komen gaat”.

“Komaan vrienden, kop op”, zegt een boerin vastberaden. “We kunnen de mentaliteit in ons land niet in één verkiezing veranderen. Laat ons nu focussen op 2016, we hebben met onze campagne voor gezinslandbouw vernieuwend werk geleverd, en dus weer een stap in de goede richting gezet. We weten waar we heen willen tegen de horizon 2016! Laat de tijd zijn werk doen”.

Als ik thuiskom check ik Facebook: het staat bol van de spanning van de voorbije dag, die me volledig is ontgaan door de concentratie van onze evaluatievergadering. Iemand meldt me dat de resultaten per kiesbureau op de website van de kiescommissie staan. Ik vergelijk meteen de cijfers die ikzelf heb overgeschreven van de officiële PVs met die op de website. Van de 46 stembureaus staan er 44 foutloos op de website. Voor 2 stembureaus van de lagere school van Masikilizano zie ik andere cijfers, maar de verschillen geven geen voordeel aan één van de kandidaten. De afwijkingen blijven proportioneel tot de algemene uitslag. Het gaat dus om een onbedoeld foutje.

Daarmee is natuurlijk niets gezegd over mogelijke fraude op andere niveaus. Het doorgeven van de primaire uitslag naar het compilatiecentrum blijkt in elk geval betrouwbaar te zijn gebeurd. De vele gevallen van fraude die de boeren me tijdens de middagpauze vertelden kunnen zo evenwel niet worden aangetoond.

Op internet verschijnen aan een hoog tempo berichten over rellen in verschillende wijken in Kinshasa, in Kananga en enkele andere plaatsen, maar politie en leger hebben de hotspots goed afgezet, en houden makkelijk de overhand. Incidenten blijven heel lokaal.

Tshisekedi verwerpt de kiesuitslag resoluut, en zegt zichzelf te beschouwen als de legitieme president van Congo. Hij roept wel op tot kalmte, en vraagt de hulp van de internationale gemeenschap om een oplossing te vinden. Beroep neerleggen tegen de uitslag bij de Cour suprême is hij niet van plan: “dat is immers een privé-instelling van Kabila”. Hij krijgt ook meteen de volle steun van Kamerhe. Veel werk aan de winkel voor diplomaten.

Voor de mensen in de gevoelige steden wordt het bang afwachten of hen de komende dagen geweld en plunderingen te wachten staan. In Butembo is het vanavond zoals elke vrijdagavond. De dancing van de lokale Primusverdeler draait op volle toeren. Een enkele politiewagen doet zijn ronde. De halogeenlampen van het MONUSCO stralen even helder als altijd. Geen vuiltje aan de lucht (behalve dan de uitlaatgassen van de vele dieselgeneratoren).

Er is hier vandaag ook ander nieuws: maï maï chef  Kasereka Ngwite, alias Kikuru-kuku, heeft zich overgegeven, samen met 30 strijders en hun gezinnen, en zijn wapens ingeleverd. Mocht dit gebeuren symbool staan voor het begin van een nieuw tijdperk in Noord-Kivu, waar vrede en veiligheid gegarandeerd zijn, dan zou 9 december 2011 veel meer een historische dag zijn met reële impact op de levens van een aantal mensen, dan de herverkiezing van een verre president die de komende 5 jaar wellicht even weinig verschil zal maken als de voorbije tien jaar.