Kieskoorts laait op in Butembo

Gisteren profiteerde ik van de zondagsluwte om eens rustig rond te wandelen in Butembo en de pols te voelen van de stad. De kiescampagne is op 28 oktober officieel van start gegaan, en de eerste verkiezingsaffiches verschijnen in het straatbeeld. Wat het eerst opvalt evenwel, is dat de slogan “kiesbeloftes voor 100% vervuld in Butembo” verdwenen is van de gevel van de PPRD, de politieke partij die zittend president Kabila steunt (hijzelf is “onafhankelijk” kandidaat omdat hij zich wil profileren als een staatsman die boven de partijen staat, maar of dit de meest overtuigende manier is om dat te doen blijft maar de vraag). Nu hangt daar de veel neutralere boodschap « le PPRD ville de Butembo vous souhaite la bienvenue et bon séjour ». De arrogantie van het vorige bericht is blijkbaar doorgedrongen tot de partij.

Het springt in het oog dat maar een beperkt aantal kandidaten affiches ophangt. Navraag leert dat nogal wat kandidaten zich hebben opgegeven omdat het gerucht de ronde deed dat ze elk van hun partij 5.000 $ zouden krijgen om campagne te voeren. Een kandidaatstelling kost slechts 250 $, dus zelfs als je niet verkozen bent is dat een zeer rendabele investering, hebben velen gedacht. Maar ze hebben nog geen cent gezien van de partij, en dus doen ze ook geen moeite meer om campagne te voeren. Dat verklaart in ieder geval wel waarom er in 2011 gemiddeld meer dan twee keer zoveel kandidaten zijn dan in 2006 (19.010 kandidaten tegen 9.709 in 2006, voor dezelfde 500 zitjes in het parlement).

Waarom er dan zoveel meer partijen meedingen (428 tegen 288 in 2006)?

Daar kreeg ik vandaag een antwoord op. Een duizendtal mensen was samengestroomd voor een karavaan ter ondersteuning van Joseph Kabila, die afgerond werd met een politieke meeting op een voetbalveld op een boogscheut van ons kantoor. Alle partijen van de Majorité Présidentielle waren natuurlijk ook geacht aanwezig te zijn.

Ik heb me onder het volk gemengd om wat indrukken op te doen. Op een bepaald moment zie ik een groepje mensen met nieuwe witte petten op van de MCR. Ik spreek één van hen aan en vraag welke partij dat is. Hij antwoordt zonder schroom, wijzend naar een vlag van de MSR (Mouvement Social pour le Renouveau): dat is hetzelfde, alleen hebben we een extra partij gecreëerd om meer kandidaten te kunnen plaatsen: le Mouvement Congolais pour la Renaissance.

Nu was het me eerder al opgevallen dat Congolezen het moeilijk hebben om de letter S uit te spreken in een letterwoord. Dat druist in tegen het taalgevoel, en spontaan wordt de klinker naar achter verschoven. MSR wordt dus steevast uitgesproken als ‘em-see-er’, en inderdaad, dat kan je ook schrijven als MCR. Dubbel zoveel kandidaten dus, want elke partij mag maar zoveel kandidaten indienen als er zetels zijn (4 voor Butembo).

Blijkt dat de MSR die strategie niet alleen heeft verzonnen, maar dat de tip werd gegeven binnen de presidentiële meerderheid. Ook PPRD heeft zichzelf gekloond tot PPPD (een klein streepje verschil). Als je de lijst van de politieke partijen overloopt zie je wel meer letterwoorden die verdacht veel op elkaar lijken. Over de verdere versnippering van het politieke landschap zullen we het hier maar niet hebben. Want wat blijkt? Eigenlijk doet de partij er helemaal niet toe!

Waaruit blijkt dat? Uit verschillende dingen. Vooreerst hebben alle kandidaten een volgnummer, terwijl er geen lijstnummers bestaan. De kandidaten in Butembo hebben dus gewoon een volgnummer van 1 tot 106, want dat is inderdaad het aantal kandidaten voor de vier zitjes die in de stad te verdelen zijn.

Het hoeft dan ook niet te verwonderen dat nogal wat kandidaten op hun affiches gewoon geen melding maken van hun partij. De kiezer kiest voor namen, beweren sommigen, niet voor partijen. Anderen denken dat sommige kandidaten willen verbergen dat ze eigenlijk deel uitmaken van de presidentiële meerderheid door hun partij te verzwijgen, omdat ze het oordeel van de kiezer over het gebrek aan resultaten vrezen. Vooral bij kandidaten van de PPRD zou dat fenomeen zich voordoen.

Wat ook in het oog springt, is dat heel wat kiezers op hun affiche er God bij sleuren (“avec Dieu, unissons-nous”), of een Bijbelcitaat toevoegen (Nehemia 2:17). Als je dan bedenkt dat artikel 1 van de grondwet bepaalt dat de DRC een lekenstaat is, blijkt er nog een lange weg af te leggen.

Verontrustender is dat de eerste doodsbedreigingen worden gesignaleerd. Vandaag werden in de wijk Furu vier mannen onderschept die Crispin Mbindule, de kandidaat van het “parlement debout”, zouden willen vermoorden. Volgens getuigen kwamen ze uit de karavaan van Kabila gestapt, en vroegen ze aan kinderen van de wijk waar het huis van Mbindule zich bevindt. De kinderen, die door de parlementaires debout goed gebrieft zijn over het melden van alle mogelijke factoren van onveiligheid, hebben meteen hun ouders opgetrommeld. Toen ze de vier mannen in het oog kregen, zetten deze het echter meteen op een lopen, wat hen nog meer verdacht maakte. Eén van hen werd gevangen genomen door de bevolking. Hij bleek in het bezit te zijn van twee ordres de mission  van de politie, opgesteld op twee verschillende namen. Eén van beiden is duidelijk vervalst. Volgens het campagneteam van Mbindule gaat het om een moordenaarsteam dat hem uit de weg wil ruimen omdat hij veel te populair is geworden in Butembo. Geruchten doen de ronde dat een beruchte generaal gisteren in hotel Butembo is neergestreken en de hele nacht heeft vergaderd om de eliminatie van politieke opposanten voor te bereiden. De link naar dit incident vindt iedereen vanzelfsprekend.

De drie anderen hebben blijkbaar de politie gewaarschuwd, die meteen ter plaatse verscheen met een pick-up waarin ook militairen zaten. Ze waagden het echter niet om de gevangene te bevrijden, gelet op de grote volkstoeloop. Een advocaat, lid van het parlement debout, heeft hem dan onder escorte van een wijkagent persoonlijk met zijn brommer naar het krijgsauditoraat gevoerd, waar hij werd opgesloten. Benieuwd welk vervolg daar op komt.

Een ander bericht komt uit Kisangani, op 800 kilometer van hier. Kandidaat nummer 48 aldaar is een tolékiste, een man die zijn brood verdient met goederentransport per fiets. Volgens een plaatselijke NGO heeft hij nu al het hart gewonnen van de grote meerderheid van de armere stadsbevolking, en is zijn verkiezing verzekerd. De bevolking weigert alle cadeaus van de traditionele partijen, en steunt deze man onvoorwaardelijk, volgens de NGO CPDE, in een mail die vandaag werd rondgestuurd. “We lanceren een SOS voor zijn veiligheid, want de grote mannen kunnen hem afslachten”.

Ik kijk op mijn kalender en reken na: de campagne is vier dagen oud. Nog vier weken te gaan. Er kan nog heel veel gebeuren. Als dat maar goed afloopt.