Titanenstrijd in Senegal

Ik heb nooit gegeven om sportwedstrijden op TV, en zeker niet om gevechtssporten. Ik kon niet weten dat Senegal daar verandering in zou brengen. Al wekenlang werd er over de lutte gesproken: de koning van de arena, Yekini, die in 20 wedstrijden 19 keer gewonnen heeft en één wedstrijd bleef onbeslist, zou het opnemen tegen zijn tien jaar jongere uitdager Balla Gaye 2 (zijn vader had dezelfde worstelaarsnaam). De 35-jarige kolos wordt op handen gedragen door de Sérères, zijn volk, en zijn reputatie heeft mythische allures aangenomen.

De dag voor de clash van de eeuw blokletterde de krant “L’Observateur” dat een helderziende de nederlaag van Yekini heeft afgelezen uit de kauris die ze herhaaldelijk gooide. Sélbé Ndom voorspelde zonder blozen: “Yekini zal op zijn rechterzijde vallen”.

Vandaag zondag was voor velen een lange, lange dag. Het treffen was gepland om 19 uur, die vrije dag wou maar niet opschieten. Zelf besloot ik van het goede weer te genieten door een lange strandwandeling te maken vanuit het vissersdorp Yoff, waar mijn hotel ligt. Die bracht me onder meer langs het mausoleum van Seydina Issa Laye. Dat blijkt niemand minder te zijn dan de reïncarnatie van Jezus Christus. Maar dat is een ander verhaal.

Op het strand komt op een gegeven moment een stel knapen recht op me af. De kleinste steekt de hand uit om me te groeten. “Bonjour grand-père”, zegt hij spontaan, “zeg me, wie denk jij dat het vanavond zal maken, Yekini of Balla Gaye?”.

Ik ben heel even uit mijn lood geslagen. Dit is de allereerste keer dat iemand me aanspreekt met “grootvader”, net nu ik eindelijk was gewend geraakt aan “papa” in Congo. Het flitst door mijn hoofd dat ik mijn zaak niet nog erger moet maken door partij te kiezen voor de “oude” lutteur, dus zeg ik meteen: “ik denk dat Balla Gaye zal winnen”.

“Yes!”, zegt de knaap, “dat is wat ik de hele tijd al aan mijn vriend zit te zeggen, maar hij wil me niet geloven. Dank u wel, opa!”.

Als de zon eindelijk de horizon opzoekt begeef ik me naar een restaurant aan de kust in de hoop een televisie te vinden en wat te eten. Ik tref het. Niet wat het eten betreft, want er is slechts keuze tussen twee schotels. Maar er is wél een TV, en een geanimeerd gezelschap.

“Weet je iets af van Senegalese lutte?, vraagt de restauranthoudster me. Ze is een ietwat gezette dame van een jaar of veertig, met een mooi open gezicht en een paarse doek op haar hoofd geknoopt. In haar gezelschap nog vier andere dames, elk op haar eigen manier al even prachtig. Eén is een stuk jonger, en heeft dik bijgetekende wenkbrauwen.

Ik ben al blij dat ik de namen van de twee krachtpatsers uitgesproken krijg, en vraag haar aan wiens kant zij staat. “Yekini natuurlijk, hij is Sérère, net als ik”. Ik stel dezelfde vraag aan de jongere dame. “Balla Gaye. Hij is een vriend. Ik ken hem persoonlijk”. En ze steekt een nieuwe sigaret op nadat ze de vorige pas uitduwde.

Op TV krijgen af en toe mindere goden de kans om elkaar onderuit te halen, maar daar wordt amper naar gekeken. De regels van het spel zijn eigenlijk simpel. Wie zijn tegenstander tegen de vlakte krijgt, is gewonnen.

En dan maken de titanen zich op voor de strijd van de eeuw. Ellenlang duren hun voorbereidingen. De ene na de andere fles water wordt leeggegoten over hun hoofden, alsof ze nu al oververhit staan. Marabouts komen nog een laatste goede raad influisteren. Balla krijgt een cirkelvormig touw over zijn hoofd, heel zijn lichaam langs, waar hij dan moet uitstappen, en opnieuw en opnieuw.

De vrouwen lopen intussen gedreven op en neer alsof ze zo dadelijk zelf in de arena moeten treden. Hun stemmen klinken schel en gedreven. Ik besta niet meer, versmelt met het decor. Met stijgende verbazing aanschouw ik het spektakel. Niet op TV, maar in de restaurantzaal.

De jongere vrouw zinkt op haar knieën met haar zoveelste sigaret tussen de lippen en handen gevouwen. “Allah ouakbar”, herhaalt ze voortdurend, om de gunst van haar God af te smeken voor haar idool. Omdat ze niet gelooft dat dit volstaat, staat ze recht en plooit haar lichaam achterover op het biljart tot haar achterhoofd het groene laken raakt. “Oh my God, oh my God, oh my God”, blijft ze herhalen, als in trance.

Er komen enkele mannen bij, elk met een of ander toestel in de handen, verbonden met oortjes, om de commentaren van andere media te horen. En dan begint de wedstrijd…

Ik weet niet waar eerst kijken. Er zijn slechts een tiental mensen in het restaurant, maar ze maken kabaal voor wel honderd. Elke beweging van hun held of zijn tegenstander ontlokt wild gekrijs. Iedereen roept door elkaar, maakt wilde gebaren. Heel even denk ik naar buiten te vluchten. Als ik naar het scherm kijk zie ik hoe de twee zwaargewichten aan elkaar staan te sleuren. Balla heeft Yekini stevig bij zijn broek vast, en slaagt erin zijn tegenstander te verhinderen hetzelfde te doen.

En dan gebeurt het. Na twee minuten en tien seconden gooit Balla Gaye 2 de titelverdediger op zijn rug… aan de rechterkant!

Dan speelt alles zich plots in sneltempo af. De oudere vrouw zoekt eerst troost bij een medestander, gaat om zijn nek hangen, gaat dan in shock. Haar ogen draaien helemaal weg, haar lichaam gaat stijf in kramp, zoals Tante Sidonie in de albums van Suske en Wiske, maar dan echt. Drie mannen tegelijk proberen haar onder controle te houden, maar dat lukt niet. Haar gekrijs krijgt iets onaards. Tafels en stoelen worden uit haar omgeving weggeschoven opdat ze zich niet zou bezeren. De geknoopte doek op haar hoofd valt af en onthult dun natuurlijk haar. Haar stijve lichaam is moeilijk te manipuleren. Haar topje schuift naar boven terwijl ze telkens weer uit de handen van de mannen glijdt, haar BH wordt zichtbaar. Maar niets of niemand kan haar terug tot deze wereld brengen. Uiteindelijk slagen ze erin haar in een sofa te leggen, waar ze zo stijf als een bezemsteel de hele avond roerloos zal blijven liggen. Zou Willy Vandersteen ooit in Senegal zijn geweest?

De jongere vrouw is nog een graadje erger. Zij blijft zich verzetten tegen iedereen die haar wil helpen. Haar wenkbrauwen zijn al helemaal ontkleurd, haar natuurlijke kroezelhaar is zichtbaar geworden. Haar vriendinnen brengen eerst een glas water om haar wat af te koelen, maar sleuren uiteindelijk een hele emmer aan. Druipnat wordt ook zij in een andere sofa gelegd, maar ze blijft wild om zich heen schoppen, tot ze weer naar buiten wordt gedragen, en uiteindelijk, de uitputting nabij, op een stoel wordt gezet met iemand vlak voor haar om haar meteen weer neer te drukken als ze de minste beweging zou maken om op te staan.

Ik maak me los uit het decor, en waag het aan één van de andere dames een vraag te stellen: “dat die oudere dame veel verdriet heeft, dat kan ik begrijpen”, zeg ik, “maar deze jongedame zou toch moeten geweldig blij zijn, en de overwinning vieren?”.

“Ja, dat klopt, haar held heeft gewonnen”, antwoordt ze, “maar ’t is een speciale vrouw, deze. Ze doet zelf ook mannequinwerk en zo. En ze heeft iets met magie. Misschien zijn het de bijwerkingen van haar bezweringen, wie zal het zeggen?”.

Onderweg naar het hotel zie ik in het avondduister overal op straat groepjes jongeren de overwinning van hun idool luidkeels vieren met alles wat als slagwerk kan dienen. Het is het feest van de jeugd. Na de presidentsverkiezingen vorige maand heeft opnieuw een generatiewissel plaats gevonden.

Aan de hotelbediende vraag ik hoe het komt dat de verslagen held toch maar 21 wedstrijden heeft gespeeld in zijn hele carrière. “Omdat ze maar één of twee matchen per jaar spelen. Meer hebben ze niet nodig. Vandaag heeft Yekini 200 miljoen FCFA verdiend (300.000 €), en zijn tegenstander 160 miljoen”. De overwinnaar zou minder hebben verdiend dan de overwonnene? “Ja, hun vergoeding is evenredig tot hun reputatie”.

“O ja, hoever staat het met de verkiezingsuitslag in Frankrijk?”, vraag ik nog.

Dat weet hij niet, maar hij wil wel even TV5 opzetten.

De beelden van de hysterische vrouwen flitsen nog voortdurend door mijn hoofd. Morgen krijgt Sélbé Ndom gegarandeerd een pak nieuwe klanten over de vloer om hun toekomst te laten voorspellen. Zelf neem ik vrede met de gedachte dat twee knaapjes vanavond aan hun familie hebben verteld dat ze een blanke grootvader hebben ontmoet op het strand die hen de overwinning van Balla Gaye had voorspeld. Gelukkig dat ze niet weten waar me te vinden, of ik had morgen van beroep moeten veranderen…