Vrouwen krediet geven

De liga was in 2002 met geldelijke steun vanuit Europa begonnen met kredietverlening aan vrouwen. Dat viel echter net in een woelige periode met veel oorlogsgeweld en ontheemden. Noodhulporganisaties streken massaal neer en deelden overal hun hulpgoederen uit. Dat bracht nogal wat kredietnemers in verwarring. Als alles wat van het buitenland komt blijkbaar dan toch gratis is, waarom zou dat dan anders zijn voor een lening? Resultaat: leningen werden niet meer terugbetaald.

Vanaf 2006 besloot LOFEPACO dan ook van strategie te veranderen. Voortaan zouden leningen worden verstrekt met spaargeld van de eigen leden. De vrouwen zouden makkelijk begrijpen dat terugbetaling dan vanzelfsprekend is. Het gaat immers om het geld van je buurvrouw. Daarom werd de spaar- en kredietcoöperatie CECAFEP opgericht.

Om een lening te krijgen moet je eerst sparen, minstens 10 $ (in Oost-Kongo wordt de Amerikaanse dollar als courant betaalmiddel gebruikt naast de Kongolese frank). Een lening bedraagt maximaal 2 tot 2,5 keer de waarde van je spaargeld. Je betaalt 2% intrest per maand. De terugbetalingstermijn bedraagt 4 maanden voor landbouwactiviteiten of 6 maanden voor commerciële activiteiten.

Origineel is dat er geen andere borg bestaat dan de verwachte oogst, of de voorraad van de verhandelde goederen. Geen groepswaarborg zoals bij andere microfinancieringsinstituten. Geen hypotheek.

Vandaag zijn al 3.773 vrouwen toegetreden tot CECAFEP. Daarvan hebben er 2.531 ook effectief al wat gespaard. Samen hebben ze 44.479 $ bijeengebracht. En daarmee werd in totaal voor 87.087 $ aan leningen uitgeschreven (terugbetaald geld wordt weer uitgeleend aan anderen).

Ik ben de voorzitster van CECAFEP gaan opzoeken in Lukanga. Om daar te geraken moest ik wel eerst naar de andere helft van de wereld. Lukanga ligt op 45 km van Butembo, maar wel op het zuidelijk halfrond. Inderdaad, de evenaar ligt pal 23 km bezuiden Butembo.

Marie-Angèle Kaswera is een bezige vrouw. Behalve voorzitster van CECAFEP en moeder van 8 kinderen is ze ook nog secretaris van het kredietcomité van UFAP (Union des Femmes Agricultrices Progressistes) en secretaris van een plaatselijk ontwikkelingsclubje “Mamans Tuendelee Article 15 Lukanga”. Maar in de eerste plaats is ze boerin. Ze houdt vier geiten in deeltijdse stalling om mest te maken. Op drie stukken grond van samen 31 are teelt ze maïs. Ze oogst elk jaar drie zakken. Gelukkig helpen de oudere  kinderen goed mee op het veld. Ze wil een uitmuntende maïsboerin worden. Ze is ervan overtuigd dat je in het leven moet specialiseren in één activiteit, in plaats van in vanalles en nog wat je tijd te verdoen.

Dat hebben de CECAFEP-leden in Kyatenge, op 200 km van Lukanga, ook begrepen. In de vruchtbare Semliki-vlakte die naar de grens met Oeganda leidt doen maïs en rijst het uitstekend. Om de behoefte aan cash te voldoen hadden de boeren en boerinnen geen andere keuze dan meteen na de oogst, of zelfs nog ervoor, hun oogst al te verkopen. Maar dan zijn de prijzen erg laag, en de handelaars gingen met de winst lopen. CECAFEP heeft daar nu een systeem van warrantage ingevoerd: in plaats van hun oogst meteen te verkopen, heeft de coöperatie een opslagplaats afgehuurd, waar de oogst veilig wordt opgeslagen in afwachting dat de prijzen beter worden. En ondertussen krijgen de eigenaars van de opgeslagen landbouwproducten een lening, die ze later bij de verkoop van hun oogst kunnen terugbetalen.

Dit jaar is het eerste jaar dat het systeem werd toegepast. In plaats van een zak rijst aan 40 $ te verkopen op het moment van de oogst, zoals vroeger, ging die drie maanden later voor 75 $ van de hand. Een heel verschil! Jammer dat de eigenaar van de opslagplaats op dat moment absoluut zijn eigendom terugwilde, want de prijzen stijgen normaal nog tot 85$ (of zelfs 100 $ als je de rijst tot in Butembo kan vervoeren). Het systeem werkt dus wel!

“Jammer dat CECAFEP nog geen eigen opslagplaats heeft”, zegt Mw. Kaswera. Inderdaad: dan zouden ze volledig autonoom op de markt kunnen inspelen! Ik maak in gedachten een knoop in mijn mentale zakdoek.

Ik vraag haar wat nu het grootste probleem is van CECAFEP. Ze moet niet lang nadenken: het gebrek aan een vervoermiddel om de opvolging van alle kredietcomités te kunnen doen. Eén tot twee keer per maand gaat ze naar Butembo, om het spaargeld van het eigen comité naar de gemeenschappelijke bankrekening te dragen. En ook om de evolutie van CECAFEP te volgen op basis van de registers. Maar dat is natuurlijk niet hetzelfde als de kredietcomités ter plaatse gaan bezoeken.

De reis naar Butembo houdt in dat ze om 6 uur ’s ochtends vertrekt, om dan om 15 uur in de stad aan te komen. Te voet. Een brommer huren is niet betaalbaar (“daar kunnen we toch het geld van onze leden niet voor gebruiken!”). Negen uur stappen. 45 km ver aan één stuk. Ze zegt het met de vanzelfsprekendheid van iemand die dat om de veertien dagen doet. Geen wonder dat er van overtollig lichaamsvet bij haar geen sprake is, in tegenstelling tot nogal wat leeftijdsgenoten van haar in het urbane milieu van Butembo.

Knap hoe CECAFEP op enkele jaren tijd met middelen uit het milieu een verschil heeft kunnen maken in het leven van duizenden vrouwen. Mocht het aantal spaarders en het totale kapitaal nu nog enkele keren kunnen vermenigvuldigen, dan zou de betaalde intrest groot genoeg kunnen worden om de werkings- en vervoerskosten te betalen. Als voorbeeld van zelfredzaamheid kan dat tellen.

Angèle begeleidt ons terug tot aan onze terreinwagen. Met een schuldig gevoel stap ik in de 4 x 4. Goeie rit terug, zegt ze nog vrolijk. En volgende keer dat ik in Butembo ben wandel ik zeker eens tot aan jullie kantoor!